Prof. Dr. Güler Cimete, yenidoğan periyodunun değerine işaret ederek Covid -19 riskine karşı alınması tedbirlere ait değerlendirmelerde bulundu.
Yenidoğan periyodunun doğumdan sonraki birinci 28 günlük süreyi içerdiğini belirten Prof. Dr. Güler Cimete, “Yenidoğan bebeklerin fizikî yapıları oluşmuş olsa da işlevsel istikametten sınırlılıkları bulunmaktadır. Bu nedenle anne rahminden sonraki dış yaşama ahenk sürecinde sıhhatleri ve ömürleri istikametinden riskli bir dönemdedirler. Bilhassa 37 gebelik haftasından evvel doğan pretermler, düşük doğum yüklü bebekler, diyabetik anne bebekleri ile konjenital anomalileri ve değişik enfeksiyonları olan bebekler yüksek riskli kümesi oluşturur. Bu da çok dikkatli ve titiz bakım sunulmasını gerektirir.” dedi.
Enfeksiyonlara yatkınlıkları yüksek
Bu devirde dış etraf kaynaklı risk faktörlerine dikkat çeken Prof. Dr. Güler Cimete, “Dış etraf kaynaklı risk faktörlerinin başında enfeksiyon casusları gelir. Yenidoğanların immün sistemleri düzgün gelişmediği için enfeksiyonlara yatkınlıkları yüksektir. Bebekler enfeksiyonlara anne rahminde, doğum sürecinde ve doğum sonrası periyotta maruz kalabilirler. Yenidoğan bebeklerin mümkün olduğunca az insan ile temas ettirilmesi, göz, göbek, ağız burun bakımlarının titizlikle yapılması, bebeğe dokunmadan evvel ellerin yıkanması, annenin her gün duş alıp pak çamaşırlar giymesi, ortamın sık aralıklarla havalandırılması bebeğin enfeksiyonlardan korunması açısından faydalı olur.” diye konuştu.
Günümüze kadar yapılan araştırmalarda, gebelik devrinde Covid-19 enfeksiyonu geçiren annelerden fetüse plesenta yoluyla bulaşma olduğu görülmediğini vurgulayan Prof. Dr. Güler Cimete, “Ancak mevzu hakkında tam bir sonuca varmak için kâfi data yoktur. Yeniden, olağan vajinal yolla olan doğumlarda da doğum kanalından geçiş esnasında temas edilen sekresyonlar ile bebeğe bulaş olduğunu gösteren bilgiler olmamasına rağmen, anne idrar ve gaitası ile bulaş olabileceği için, doğumdan sonra bebeklerin silinmesi ya da yıkanması önerilmektedir. Covid müspet hamilelerin dışkısı ile bebeğe bulaş olabileceği için sezaryen doğum tercihleri fazla olmaktadır.” diye konuştu.
Covid-19 kuşkusunda doğum, özel yapılmalı
“Yenidoğanların Covid-19 ile enfekte olması, doğum sonrası periyotta kâfi önlemlerin alınmaması durumunda kelam konusu olmaktadır.” diyen Prof. Dr. Güler Cimete, “Bebeklerin doğumu takiben enfekte olmasını engellemek maksadıyla enfekte ya da kuşkulu hamilelerin negatif basınçlı izolasyon odalarında doğumunun yaptırılması, göbek kordonunun çabucak klemplenmesi ve kesilmesi, bebeğin süratlice kuvöz içine yerleştirilmesi, sıhhat çalışanlarının N95 maske takmak dahil tüm kollayıcı tedbirleri alması, doğum sürecinde hamilenin maske takması üzere yaklaşımların uygulanması gerekir.” dedi.
Anne sütünde Covid-19 virüsü saptanmadığını kaydeden Prof. Dr. Güler Cimete, “Ancak emzirme sırasında enfekte anneden bebeğe teneffüs yolu ve deri teması yoluyla etken bulaşabilir.” ihtarında bulundu.
Dünya Sıhhat Örgütü’nün enfeksiyon geçişini engelleyici kaideler sağlanarak emzirmenin gerçekleştirilmesini önerdiğini belirten Prof. Dr. Güler Cimete, “Türk Neonatoloji Derneği her anne ve bebeğin kişisel bazda kıymetlendirilerek emzirme konusuna karar verilmesini, bu kararın yüklü olarak ailelere bırakılmasını önermektedir. Covid-19 olumlu anneler cerrahi maske takarak, ellerini titizlikle yıkayarak ve göğüslerini temizleyerek bebeklerini emzirebilirler. Yeniden bulaşı engellemek için bebeğin anneden süreksiz bir mühlet başka tutulacağı durumlarda, annenin maske, el hijyeni, biberon ve pompa paklığına dikkat ederek sağacağı sütü, gözetici tedbirleri almış sağlıklı bir birey tarafından bebeğe biberon ya da kaşıkla verilebilir.” tavsiyesinde bulundu.
Meskende bakım sürecine dikkat
Yenidoğanların yalnızca hastanede değil, konutta bakım sürecinde de etraftaki bireylerden virüs kaparak hasta olabileceği ikazında bulunan Prof. Dr. Güler Cimete, şunları söyledi:
“Bunu önlemek maksadı ile anne ve bebeğin olabildiğince az insan ile temas etmesi gerekir. Doğum sonu devirde anne yardıma ihtiyaç duyabilir. Yardım edecek bireyin mümkünse çok az insan ile teması bulunan bireylerden seçilmesi, bu kişinin hastalık belirtileri göstermemesi ve PCR testi yaptırması faydalı olur.
Bebek ile anne yatağının birebir odada olması ve o odaya öteki kimsenin girmemesi, bebeğin sadece anne ile temasının olması, meskene konuk kabul edilmemesi, annenin maske ve hijyen kurallarına uyması, odanın 2-3 saatte bir havalandırılması gerekir. Anne-bebek bağlanmasının gelişimi için bebek ile göz-göze bağlantı, çıplak deri teması ve şarkı-ninni söyleme üzere yaklaşımlar gereklidir. Bunların bebeği emzirirken gerçekleştirilmesi ve olabildiğince bebekle az temasta bulunularak enfekte olma riskinin azaltılması faydalı olur.
Yenidoğan periyodu enfeksiyonlara en yatkın olunan devir olduğundan, bilhassa konut dışı etraf ile teması bulunan babaların bile bebekleri ile temasının sonlandırılması gerekir. Covid-19 saptanan hamilelerin bebeklerinden 24 saat içerisinde nazofarinks RT-PCR virüs testinin yapılarak enfekte olma durumunun tespit edilmesi gerekir.”
Gebeliğinde Covid-19 olumlu olan anneler ile Covid-19 aşısı uygulanmış annelerin bebeklerine plasenta aracılığı ile antikor geçişi olduğunu gösteren çalışmaların olduğunu belirten Prof. Dr. Güler Cimete, “Ancak plasenta aracılığı ile bebeğe antikor geçişinin hudutlu olduğu, hastalığı daha şiddetli yaşayan anneler ile etkeni gebeliğin erken periyotlarında almış olan annelerde bu geçişin biraz daha fazla olduğu gösteren çalışmalar olduğu üzere fark olmadığını gösteren çalışmalar da vardır. Gebelikte aşılanmış anneler ile hastalık etkenini almış annelerin bebeğe geçen antikorlarının ölçü ve tesirlerine yönelik bilgiler de sonludur.” dedi.
Yenidoğanlarda Covid-19 sık görülmüyor
Yenidoğanlarda Covid-19’un sık görülmediğini kaydeden Prof. Dr. Güler Cimete, “Bebekler enfekte olduğunda da hastalık çoğunlukla hafif ya da orta şiddette seyretmekte, teneffüs aygıtı dayanağına ihtiyaç duyacak kadar ağır olaylara nadiren rastlanmaktadır. Ağır olaylar çoklukla öteki sıhhat meseleleri olan ya da preterm bebeklerdir. Kuşkulu Covid-19, doğumdan 14 gün evvel ya da doğumdan 28 gün sonraki devirde Covid-19 enfeksiyon hikayesi olan anneden doğan bebekler ile ailede, bebeğe bakım verenlerde, ziyaretçilerde, bebeğin bakımını gerçekleştiren sıhhat çalışanında Covid-19 enfeksiyonu saptanan yenidoğanlar hastalık belirtisi göstermeseler de kuşkulu hadiseler, teneffüs yolu yahut kan örneğinde etken varlığı saptanan yenidoğanlar kesin hadiseler olarak kabul edilirler.” dedi.
Yenidoğanlarda hastalık belirtilerine de değinen Prof. Dr. Güler Cimete, “Vücut ısısında değişkenlik, ateş, kalp atım ve teneffüs sayısında artış, burun tıkanıklığı, burun akıntısı, hırıltılı teneffüs, burun kanadı teneffüsü, apne, öksürük, siyanoz, kusma, ishal, distansiyon, karın ağrısı üzere belirtiler görülebilir. Bu cins belirtileri olan bebeklerin Covid-19 olup olmama durumlarının yenidoğan doktoru tarafından kıymetlendirilmesi gerekir.” dedi.
Covid19 olumlu yenidoğanlar ve bebeklerin de etrafa virüs bulaştırabileceğini kaydeden Prof. Dr. Güler Cimete, tavsiyelerini şöyle sıraladı:
“Covid-19’lu bebeklerin ağız, burun sekresyonları ve dışkılarında virüs vardır. Bu da öksürme, hapşırma, salya akışı ve dışkıları ile etrafa virüsü yayabilecekleri manasına gelir. Bebek kaynaklı yetişkin birey enfeksiyonlarına yönelik kâfi çalışma olmamasına rağmen, enfekte bebeklere bakım veren aile üyeleri ve sıhhat çalışanının kollayıcı tedbirler alarak bakımı gerçekleştirmeleri gerekir.”