Son nefesine kadar ilimle uğraştı - İncili Kadın

Türkiye’nin en kıymetli tarih alimlerinden Mehmet Genç geçtiğimiz günlerde hayatını kaybetti. Bu haber Hoca’nın çalışmalarının değerini bilen çok sayıda insanı etkiledi. Zira Genç, yalnızca tarih alanında değil, toplumsal bilimler üzerine çalışan her araştırmacıya ufuk açan araştırmalara imza atmıştı. Onun hayat şekli, ilime olan sadakati çok sayıda beşere ilham oldu. Uzun yıllar Genç’in yanında bulunan, dostu, öğrencisi olarak tanımlayabileceğimiz İhsan Ayal’le Mehmet Genç’i ve çalışmalarını konuştuk. Ayal, Hoca’nın evrak-ı metrukesinin nereye bağışlanacağından, vefatından sonra yayınlanmasını vasiyet ettiği makalesine kadar onlarca hoş ayrıntıyı paylaştı…

İhsan Beyefendi, Mehmet Genç Hocamızın uzun yıllar yanında bulundunuz. Onunla birinci tanışıklığınızı anlatabilir misiniz?

Benim Mehmet Genç ile olan maceram hayli sıra dışıdır. Trabzon Çaykara İmam Hatip Lisesi’nde okuduğum yıllarda Cemil Meriç okumaları yapıyordum. O okumalar esnasında Mehmet Genç ismiyle karşılaştım. Hocanın yaşayıp yaşamadığını bile bilmiyordum. Rastgele bir metnine de ulaşabilmiş değildim. Lise bitince, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’ne girdim. Her cumartesi Gonca Pasajı’na yani sahaflar çarşısına giderdim. Burada birbirinden farklı yapıtların yanında daima Mehmet Genç imzalı bir kitap bulmak için çabalıyordum.

Hastanede çalışmalarına devam ederken.

Ancak o denli bir kitap yok…

Maalesef yokmuş evet. 1989 yılında Türkiye Günlüğü mecmuası kuruldu. Ben de hasbelkader o gruba eklendim. Bir cumartesi günü istedikleri bir kitabı bırakmak için mecmuanın sahibi ve yayın direktörü Mustafa Çalık Hoca’nın yanına, mecmua ofisine uğradım. Kitabı bıraktıktan sonra Mustafa Çalık, “Acelen yoksa otur” dedi fakat ben Sahaflar Çarşısı’na uğrayacağımı söyledim. Neyi aradığımı sorunca, Mehmet Genç’e ilişkin bir eser arıyorum dedim. Tam kapıya hakikat giderken, Mustafa Çalık beni mütebessim bir formla durdurdu, “Mehmet Genç ne vakit yazdı da sen de alıp okuyacaksın” dedi. Daha sonra da birbirilerini tanıdıklarını ve Hoca’nın çalışmalarını anlattı.

Pekala yüz yüze tanışıklığınız?

Fakülteyi bitirdikten sonra Trabzon’a döndüm. 2005 yılında ise İstanbul’a taşınma kararı aldım. Her cumartesi sahaflara, Çatalçeşme sokaktaki kitapçılara, Mehmet Varış’ın Türkiye’nin de entelektüel tekkesi sayılan Kitapevi’ne gidiyordum. Yeniden bir cumartesi günü oraya gittim, raflara bakıyordum. O esnada kapıdan güzel, kır saçlı bir adam girdi. Herkes ayağa kalkarak, hürmet gösterdi. Ben hoca çıktıktan sonra Mehmet Varış’a, “Giden kimdi?” diye sordum. Kalbime doğdu resmen, Mehmet Varış da “tanımadın mı Mehmet Hocamız” dedi. Akabinde Hocamızı takibe aldım. Her sohbetinde, konuşmasında en öne sıralara oturmaya başladım. Lakin bir sene boyunca kendimi hiç tanıtmadım. Nükteyi çok sever, âlâ de fıkra anlatırdı. Ben de sohbetlerden birinde müsaade alarak bir fıkra anlattım. Dikkatini çekmiş olmalıyım. Beni yanına çağırdı ve kim olduğumu sordu. Kendimi öz bir biçimde anlattım. Yeniden de onun peşinde olduğumu anlatamadım. Sonraki süreçte Hoca’nın bilhassa kitap alışverişine yardım eder, onu konutuna kadar bırakırdım. Lakin asla konutundan içeri girmezdim. Bir gün beni meskene davet etti, içeri girip oturduktan sonra bana bir anahtar verdi. “Bunlar artık senin” dedi. Ben de kendimi tutamayıp, “Hocam müsaade buyurursanız sizinle olan hukukumu anlatmak isterim” dedim. Akabinde Hoca’ya onu yıllardır nasıl aradığımı anlattım. Şöyle bir baktı ve “Bana hiç olağan bir adam rastlamayacak mı?” dedi. Gülüştük. Sonrasında da hiç bozulmayan ve derecesi artan bir hukukumuz oldu. Benim babamdı, velimdi, arkadaşımdı, hocam ve dostumdu.

OSMANLILAR ZEKÂ AVCISIYDI

Kuşkusuz dakikalarca, günlerce, yıllarca konuşsak hocanın bize bıraktığı kıymetli çalışmaları anlatmak mümkün olmazdı. Lakin bir de sizden dinlemek için hepimizin bildiği ve uzun yıllar tamamlayamadığı o teze nasıl başladığını sorabilir miyim?

Kendisi Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi İktisat kısmı mezunudur. Bir mühlet kaymakam vekili olarak misyon yapmış. Akabinde Ömer Lütfi Barkan’ın İstanbul Üniversitesi’nde İktisat fakültesine bir asistan alacağını duymuş ve birinci görüşmede vazifeye alınmış. Mehmet Hoca, Osmanlılar için “Onlar zekâ avcılarıydı” der. Barkan Hoca da öyleymiş anlaşılan. Fakat Barkan Hoca’ya tezini verememesinin bir nedeni vardı. Mehmet Hoca, çalışmalarına birinci başladığı devirleri anlatırken “O yıllarda Osmanlı’yı tanımıyormuşum” sıkıntısı. Teze, seyahatnameler ve metin okumalarıyla başlamış. Fakat Osmanlı’yı bu türlü izah edemeyeceğini düşünüp arşive girmiş ve tezinin aksi istikametinde bilgilerle karşılaşınca bir daha arşivden çıkamamış. Evvelce “modern dünyaya eklemlenemediğini” düşündüğü Osmanlı’dan çok farklı bir Osmanlı ile karşılaşmış. Bunun üzerine tezini daima tehir ettirmiş. Barkan Hoca, “Mehmet haydi bitir, haydi bitir” demesine karşın tezi vermemiş. Bunun üzerine asistanlığı düşmüş.

Hocamız az yazmıştı. Yazı yazmayı da gençlere tavsiye ediyordu. Bunun nedenini sohbetlerinde sizlere aktarıyor muydu?

Hoca güç yazardı bunun nedeni hayatını adadığı unsurdur. O da şudur: “İlim çok kıymetli bir şeydir. Kişi ömrünü, mesaisini, vaktini, servetini harcar ancak ilme bir paragraflık katkı ya sağlar ya sağlamaz.” Kendisi de hayatını bu prensip üzerine bina etmiş. Onun yazdıklarının her cümlesi bir karar içerir. Dolgu cümlesi asla olmaz. Bunun yanında her okuduğunuzda yeni bir şey anlarsınız. Tumturaklı, aforizmatik cümleler de kurmaz. Dikkatli okunduğunda her kısmından bir tez çalışması çıkarılabilir. İlmî bir hakikat için kendini feda edebilecek biriydi. Mehmet Genç yürüyen bir ilim ahlakıydı.

Bir röportajında Mehmet Genç Hoca nezaketi, Haydarpaşa Lisesi’nde talebesi olduğu Nihal Atsız’dan öğrendiğini söylüyor. Onunla alakası nasılmış?

Aslında Nihal Bey’in öğrencisi değil lakin okul içinde birbirlerini tanıyıp, uzun sohbetler yapma imkânları olmuş. Ben kendisine Nihal Bey’in sav olunduğu üzere ırkçı biri olup, olmadığını sormuştum. Bana, “Kafatası sorunu bir nükteydi. Beşerler ciddiye aldılar. Irkçı da değildi hatta o yıllarda biz gençler onu gerektiği kadar milliyetçi olmamakla tenkid ediyorduk” demişti. Öbür bir gün Yağmur Atsız’ın da babasının ırkçı biri olduğu tarafında açıklama yaptığını duyunca, “Ah başsız oğlum, baban ırkçı değildi” dediğini hatırlarım.

HAMİDULLAH’I FIKIH İÇİN TAKİP ETMİŞ

Muhammed Hamidullah da hocaları ortasındaydı sanıyorum.

Aslında Hamidullah’la yollarının kesişmesi okuyanlara garip gelebilir. Zira Hamidullah bir ilahiyatçı, Hoca ise iktisat tarihçisi. Lakin Mehmet Hoca multidisipliner biri. Bu nedenle o periyot Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde bulunan Hamidullah’ın derslerine dışardan dâhil oluyor. Zira Osmanlı içtimai, iktisadi, siyasi tarihine dair bir karar verecekseniz, fıkıhı öteki bir deyişle İslam hukukunu bilmeniz gerekir.

TÜRKİYE’YE KARŞIN YETİŞTİK

Hoca bir ilim insanı, alim olarak gereğince desteklenebilmiş miydi?

Maalesef gereğince desteklenmedi. Devlet ve kuruluşlar ona takviye olmadı. Keşke onun çalışmaları için on beş – yirmi asistan kendisine verilse ve çalışmaları hızlandırılsaydı. Başımızdan geçen bir olayı aktarayım. KOCAV’ın Erol Güngör Kültür Merkezi’ni açarken bir toplantı düzenlendi. Orada Güngör’ü anarken evvel merhum Emin Işık hoca sahneye çıktı. Konuşmasında, “Erol Güngör Türkiye’nin yetiştirdiği en büyük mütefekkirdir” dedi. Akabinde Mehmet Genç Hoca çıktı, biraz da öfkeliydi. Sonra da “Benden evvel Emin Beyefendi, Erol’u Türkiye’nin yetiştirdiği en büyük mütefekkir olarak takdim etti. Erol ve ben Türkiye’ye karşın yetişmiş insanlarız” dedi. Sırası gelmişken söyleyeyim, Erol Güngör vefat ettiğinde, “Beynimin yarısı göçtü” demişti, çok severdi.

Hoca yurtdışından hem üniversitelerden hem de niyet kuruluşlarından teklifler aldı lakin hiçbirini kabul etmedi. Neden kabul etmediğini sorduğumda ise “İki münasebetle kabul etmedim. Birincisi bu teklifleri kabul etmiş olsaydım, ne olursa olsun ülkemi onlara servis yapacaktım. Bunu yapmam. İkincisi de ben Osmanlı çalışıyorum ve Osmanlı’nın kalbi olan İstanbul’dan ayrılmam” dedi. Hoca bu münasebetlerle her şeye karşın buradan ayrılmadı. Aslında yurtduşı teklifleri yapıldığında önemli mali meşakkat içerisinde olduğunu da biliyorum.

Kendisi Cumhurbaşkanlığı Büyük Mükafatı, TÜBA Mükafatı almıştı. Aydın Doğan Ödülü’nü ise reddetmişti. Bunun nedeni neydi?

Hoca ne yaptığını her vakit bilen biriydi. Titre prestij etmeyen bir adam olduğu üzere. Ödüllere pek prestij etmezdi. Aydın Doğan Mükafatları sorununa de bir açıklık getireyim; Hoca şahsen müracaatta bulunmadığı bir mükafatla ödüllendirildi. Bu mükafattan haberdar edilince, şık bir metinle reddiyesini bildirdi.

DAİMA AÇIKTA YÜZMEYİ SEVDİ

Uzun yıllar devam eden dostluğunuzda birlikte seyahatlere de çıktınız mı? Bu seyahatlerde neler yapardınız?

Soyadı üzere zihnen de vücuttan de gençti. Biz kendisiyle uzun tatiller yaptık. Milletvekilimiz Cengiz Aydoğdu’yla birlikte üçümüz Assos’ta tatil yapardık. Tüm okuyacağımız kitapları oraya taşır, günün aşikâr saatlerinde yüzer, sonra yalnızca okurduk. Hoca profesyonel seviyede çok uygun bir yüzücüdür. Fakat kıyıda yüzmeyi hiç sevmezdi. Biz gençlerin cüret edemeyeceği kadar açılırdı.

Hayatı boyunca da aslında daima açıkta yüzmeyi tercih etmiş. Sığda kalmamış. Araştırmaları da bu minvalde devam etmiş aslında.

O hiçbir formda derinliği olmayan bir sorunla uğraşmadı. Hayatı boyunca da bu türlü devam etti. Hangi sıkıntıyı ele alıyorsa onu da tüm boyutlarıyla ele alırdı. Gündelik hayatında bile felsefi derinliği elden bırakmazdı. Daima çalışırdı, yemek yerken bile makale okurdu. Ele aldığı problemle yatıp kalkar, asla o probleme ihanet etmezdi.

Yurt dışına gittiğinizde Hocamız oralardan Türkiye’ye nasıl bakardı?

Yurtdışı seyahatlerimiz sırasında dikkat çektiği değerli bir konu vardı. Şunları anlatırdı: Dünya’nın sulh iklime kavuşması için, Osmanlı usulü bir sulh iklimine gereksinim vardır. Tarihi müktesebatıyla bunu başarabilecek tek ülke Türkiye’dir. Kâfi ki ilme ehemmiyet verilsin ve imkanlar seferber edilsin. Ayrıyeten, ülkemizin büyüklüğünü her seyahatte teyit ederdi.

Yabancı bir ülkeye gittiğinde birinci olarak nereleri görmek isterdi?

Seyahatlerde hocanın birinci görmek istediği yerlerin başında kütüphaneler gelirdi. Ya da kentin büyük kitapevlerine gitmek isterdi. Kitapevlerine girdiğimizde hoca kendini kaybederdi ve vakit mefhumu kalkardı. Hocayı biz ikaz etmezsek uçağı kaçırırdık, başımıza her şey gelebilirdi. Tarihi yerleri ziyaret etmeyi çok severdi. Bosna’dayken, bir akşam Travnik’te doruktaki Osmanlı kalesini soğuk havaya aldırış etmeden, hasta olma değerine da olsa görmek istedi. Nihayetinde maalesef hasta oldu. Bu türlü tutkulu bir merakı vardı. Bir varak, bir at nalı bile olsa varıp görmek isterdi.

Mehmet Genç, çok geniş kitlelere hitap eden, farklı beşerlerle arkadaşlığı olan biriydi. Erol Güngör, Sezai Karakoç, Cemal Süreya, Mehmet Şevket Eygi, Cemal Kafadar, Şevket Pamuk… Aslında birbirinden çok farklı çalışma alanlarında ve fikirde olan bu insanların hepsiyle bağ içindeydi…

Hoca’nın Türkiye’de, klasik tabirle sağ cenah ve sol cenahtan derin dostlukları vardı. Ülkenin bir yetişmiş pahasını gördüğünde hangi cenahtan olursa olsun, ilmine temas etmek isterdi. Mehmet Genç tam bir Osmanlı beyefendisi ve alimiydi. İsmini andığınız insanlardan çok daha geniş bir irtibat etrafı vardı. Ona nazaran bu isimlerin hepsi ülkemize paha katan isimlerdi. Bu insanlarda hocayla arkadaşlığı önemsemiş ve yeri geldiğinde ondan istifade etmişlerdir.

PANDEMİ ONU YIPRATTI

Hastalık teşhisi nasıl konuldu?

2019 yılının Ağustos ayında Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesinde akciğer kanseri teşhisi konuldu ve tedaviye başlandı. Hoca o süreçte çok gergindi. Ancak sonra kemoterapiyi reddederek daha uzun bir hayat yaşamaya değil, kalan hayatını daha verimli geçirmeye niyet etti. Hekimler 7-8 ay ömrü kaldığını söylerken Hoca 1 buçuk sene yaşadı. Teşhisin üzerinde 6 ay geçtikten sonra tabipler Hoca’ya, analizlere bakarak “sanki hiç hastalanmamışsınız gibi” dediler, biz de çok sevinmiştik. Yarım bıraktığı çalışmalarına devam edeceğini düşünüyorduk. Ama pandemi süreci gündeme geldi ve bu süreç onu çok yıprattı. Biz de Hoca’yı riske atmamak için meskenine gidip gelemez olduk. Sohbet ve muhabbete çok muhtaçlık duyan hocanın en yakın etrafının salgın şartlarında huzurdan çekilmesi onu bir epey yıprattı.

Hastalık sürecinde çalışmalarına nasıl devam etti?

Hoca günde en az 16-17 saat çalışırdı. Yemek yerken dahi önünde bir makale olduğunu görürdünüz. Akşam haberlerini izlerken de çalışır, gündemle alakalı sıkıntıların yanıtını bile daima meşgul olduğu ana sorunda arar, oralardan data toplardı. Hastalık sürecinde son birkaç aya kadar daima çalışmaya devam etti. Hastane yatağında arşiv evrakları okurdu. Onun için ilmî hakikatin üzerinde bir hakikat yoktu. Çalışma biçimini söz ederken tek bir hususa indirgemek mümkün değildir. Mehmet Genç her şeyiyle istisnai bir insandır. Mizahında dahi çalıştığı bahsin izlerini görürdünüz. Zihnindeki ana sorunu daima zihninde taşır, günlük ömründe da daima bu sorunla hemhal olarak yaşardı. Onun için çalışma saatleri diye tanım edilebilecek farklı bir vakit dilimi yoktu.

Vefatından sonra Fatih Camii Haziresi’ne defnedilme süreci nasıl gerçekleşti?

Hoca kanser teşhisi aldıktan sonra olağan mevte hazırlanıyordu ve nereye defnedilecek sorusu benim de zihnimi kurcalıyordu. Büyük bir teessürle sorma cüretinde bulundum. Hoca bir mühlet sustu. Çok uygun bilirdim o susmasını. Ben de “Fatih Camii Haziresi’ni çok seversiniz Hocam, Gazi Osman Paşayı da çok seviyorsunuz, o da orada medfun. Siz de bu hazireye defnedilmeye layıksınız, gönlümden orası geçiyor” dedim. “Evet” dedi, “isterim ancak bunu kim temin edecek?” Bunun üzerine o akşam Ankara’yı aradım ve Cengiz Aydoğdu aracılığı ile sıkıntıyı Cumhurbaşkanımıza intikal ettirmiş oldum. Kendileri de lütfedip çabucak duruma vaziyet ettiler.

Hocanın mirası ile ilgili planlanan bir proje var mı? Ardında değerli evraklar, kütüphane ve çalışmalar bıraktı…

Yaklaşık 20 bin ciltlik bir kütüphanesi olmakla birlikte asıl değerli olan Hoca’nın çok değer verdiği evrak-ı metrukesidir. Başlı başına bir Osmanlı araştırmaları enstitüsüne kaynak olabilecek hacmi ve mahiyeti olan 150 klasörlük bir arşivi bulunuyor. Bu arşiv için Cumhurbaşkanlığı’yla bir protokol imzalanmıştı şimdi bu teşebbüs nihayete kavuşmadı.

NEŞREDİLMEMİŞ BİR MAKALESİ BASILACAK

Bir vasiyeti var mı?

Bana vasiyeti uzun yıllar evvel yazdığı lakin hiçbir yerde neşredilmeyen bir makalesini yayınlanması ricasıydı. Nasyonal sosyalizm üzerine olan bu makale yakın gelecekle inşallah yayınlanmış olacak. Nerede yayınlanacağı ilerleyen günlerde netleşecek.

CUMHURBAŞKANLIĞI MAAŞ TAHSİS ETTİ

Son olarak Hoca’ya dair dillendirmek istediğiniz bir konu var mı?

Mehmet Genç rastgele bir kalıba, ekole, ideolojiye ve kliklere mensup birisi değildi. Bu mevzuda da daima titiz davranmıştır. Nezaketi kimi zümreler tarafından yanlış anlaşılsa da Hoca bu türlü biriydi. Kimse gücenmesin, Hoca’nın vefatından bir süre evvel ve vefatından sonra, mülga bir üniversitenin mensuplarının onu üniversitelerinin bir mensubuymuş üzere göstermeye çalışmaları kanaatimce hakikati aksettirmiyor. Bu bağlamda internette dolaşan bir görüntünün hangi koşullarda çekildiğini biliyorum. Hocanın emekli maaşı dışında geliri yoktu. Son çalıştığı üniversite kapatılınca Cumhurbaşkanlığı Hoca’ya bir maaş tahsis etti. Bunun da bilinmesi gerekir.

Osmanlı’nın üç temel unsuru

Hocanın Osmanlı iktisadi sistemini izah eden temel tezi neydi?

Mehmet Genç, Osmanlı idari ve iktisadi sistemini üç temel unsur üzerinden izah eder. Bunlar sırasıyla; gelenekçilik prensibi, iaşecilik prensibi, maliyecilik unsuru. Bu nazariye sadece Hoca’ya aittir ve lisanlara pelesenk olmuştur. Gelenekçilik prensibini Hoca şöyle söz eder; Osmanlılar 1300’lerin başında kurulduktan tam iki asır sonar “ebed müddet” tabirini kullanmaya başlarlar. Yani kıyamete kadar yaşayacak bir tertip. Bu kararı o günün zirai ihtilal koşulları çerçevesinde vermişlerdi. Bu sorunun izahını bir röportaj hudutları içinde yapmak mümkün değil. İlgilenenler hocanın Osmanlı İmparatorluğu’nda Devlet ve İktisat kitabına baş vurabilirler. Lakin bu konuyla ilgili o kitapta yer almayan bir noktayı dillendirmek istiyorum. Hoca son yıllarda bu üçlemesine dördüncü unsur olarak vakıfları da ekledi. Vakıflarla ilgili görüşleri yayımlamayı düşündüğümüz bu kitabın ikinci cildinde bir kısım olarak yer alacak.

Bir de Hocanın, “Türklerin üç harika çıkışı” diye özetlediği bir formül var. Nedir bu üç mükemmel çıkış?

Şöyle: Binli yılların başında Türkler Anadolu’ya geldiler. Bu gelen nüfus bir milyon civarındaydı. O periyotta Anadolu’nun nüfusu takribi on milyon dolaylarındaydı. Gelen Türkler Anadolu’yu bir asra varmadan Türkleştirdi, İslamlaştırdı, Türkçe konuşan bir millet haline getirdi ve Anadolu’yu vatan kıldı. Bu Türklerin birinci süper çıkışıdır. İkincisi Osmanlı’nın kuruluşu ve Viyana kapılarına dayanmaya varan süreçtir. Devamlı yükseliş hali, fütuhat hüneriyle genişleyen coğrafyanın sonucunda büyük bir çeşitliliği hakimiyeti altına alması ve bünyesinde barındırabilme kabiliyeti ikinci büyük çıkışıdır. Üçüncü ve en büyük çıkışı da şöyle söz eder; Viyana önlerine kadar gelen Osmanlılar’ın geri çekilmesi üç asra yakın bir müddette gerçekleşti. Karşısında duran siyasi, bilhassa iktisadi güce karşın bekasını koruma ederek ustalıkla çekildi. Paradoks üzere gözükse de, bu da üçüncü ve en değerli çıkışıdır. Bir hatıramı da buraya ekleyelim. 2010 yılında Urumçi seyahatimiz esnasında uçsuz bozkırlara, kupkuru bir çöle bakarak bu üçlemenin en başına gelecek bir husus daha ekledi Hoca; “Türklerin en süper çıkışı her şeyin başında bu coğrafyadan çıkmalarıdır” demişti.

Cumhuriyet 80’den sonra kapitalistleşti

Hoca Osmanlı’nın çökmesi sözünü hiç kabul etmezdi. İnsanlık tarihinin en uzun ömürlü, tek hanedanlı devletidir Osmanlı Devleti. Osmanlı, Cumhuriyet ile birlikte sırf rejim değiştirdi ve varlığına devam ediyor. Bayrak birebir bayrak, toprak tıpkı toprak, millet tıpkı millet, coğrafya tıpkı coğrafya. Tarih sahnesinden çekilmesi üzere bir ifadeyi kabul etmek mümkün değildir, bu konulara bakınca. Tekrar kendisi bu nazarla çok kıymetli bir hususu da vurgulardı; Cumhuriyet bile 1980’lere kadar kapitalistleşmemişti. “Sağlam yerin tamirine” girişmeyen Osmanlı, kapitalizmi de temel unsurlarına ters bulduğundan reddetmişti.

Mirac Meriç Ayal, İhsan Ayal ve Mehmet Genç

O bir hayat filozofuydu

Mehmet Genç genel olarak Osmanlı tarihçisi yahut Osmanlı iktisat tarihçisi olarak bilinir. Fakat bu onun sıfatlarından biridir. Hoca Schopenhauer vari bir hayat filozofudur. Kendi çalışmalarında sürdürdüğü tutumu, hayatında da gösterirdi. Son nefsine kadar daima okuyan birisiydi. İdeolojiden psikolojiye, sosyolojiden tiyatroya, tarihten edebiyata daima okumalar yapardı. O allame-i kül idi, her disiplin üzerine okumalar yapardı. Ancak bunlarla ilgili yazmazdı. Bu bilgi birikimiyle zihnindeki en büyük sorun olan “Sanayi Devrimi’nin Osmanlı sistemini nasıl etkilediğini” düşünmeye devam ederdi. Devlet-i Âliyye-i Ebed-Müdded denilir Osmanlı’ya fakat bu kuruluştan itibaren kullanılan bir tabir değildir. Osmanlı Devleti’nde kuruluşların ne vakit başlar ne vakit biter kimse anlamaz. Wagner’in müziği gibi…