NEVİN MERİÇ
Dünden bugüne mübarek gün ve geceler müslüman toplum ve bireylerde her daim farklı his durumları ve heyecanla karşılanır, kutlamalar yapılır. Klâsik toplumda devlet erkânından vatandaşa kadar bir dizi kutlamaların yapıldığını kaynaklardan öğrenmekteyiz. Bu formatı besleyen düzenek ramazan ayında rutin işlere orta verip, tatil formatında bir yaşama biçiminin düzenlenmesidir diyebiliriz. Bu manada her ramazan kendi rengi ve programıyla gelir demek hiç de yanlış olmaz. Bu programların içinde kitaplar kesinlikle bulunur. Bazımız planladığı kitabı müellif, kimi çeviri eder, kimi de okur. Biz de bu saikle bir ramazan kitaplığı hazırlamayı uygun gördük diyor kitaplığımıza sizleri de buyur ediyoruz.
Ramazan oruç ayı olduğu kadar Kur’an ayıdır da. Vahiy meleği Cebrail (as) ile Hz. Peygamberin her ramazan karşılıklı gelen vahiyleri okumalarına teşmil edilen mukabele geleneğinin önceliği vardır. Ramazan bu manada müslümanın Kur’an’la birebir irtibat ve etkileşim imkânı bulduğu aydır. Hasebiyle bu ramazanda da dinleyerek yahut şahsen okuyarak mukabeleyi tamamlamayı gündemimize almamız âlâ olur.
KUR’AN MEALİ OKUMALARI
Okuduğumuz ayetlerin mana dairesini, bize sunduklarını, bizden istediklerini yahut öbür bilgilenmeler için de meal okumaları devreye girmeli. Ehil bireylerin yaptığı meal derslerini takip etmek yahut kendimiz programımıza koymak suretiyle bu okumayı gerçekleştirmek ramazanın ruhuna manevi atmosferine dâhil olmak için de bir fırsattır. Tema bazlı meal okumaları da yapabiliriz. Kur’an’da geçen dualar, isimler, müminler, müşrikler, münafıklar yahut filleri… vs üzere bir mevzuyu merkeze alarak Kur’an-ı tarayarak okumak da mümkün. Böylelikle hatim bittiğinde aldığımız notlara baktığımızda Kur’an’da o bahsin ele alınış biçimi hakkında bir fikir edinebiliriz.
TEFSİR VE HADİS ÇALIŞMASI
Bir Ramazan kitaplığında tefsir de bulunmalıdır. Baştan sona okumak mümkün olmasa bile mühlet kimi okumalarla Kur’an-ı manaya ameliyemizi geliştirmek uygun olacaktır. Bu hususta Elmalı tefsiri güzel bir kaynaktır.
Kur’an, meal, tefsir üçlemesinin yanına hadis de konmalıdır ki tamam olsun. Ayet – hadis münasebeti, kimi ayetlerin hadislerle de açıklandığını görmek, bilmek ilimler ortasındaki uyumu görmek, bilmek kişiyi olumlu etkileyecektir. Hz. Peygamber (sav)’ın kelam, fiil ve takrirleri olan hadislerle ünsiyet, ramazanın ihyasında değerli bir seçenektir.
YENİ BİLGİLER EDİNMEK
Ramazan kitaplığında temel islami ilimler yanında bilgi dünyamızı zenginleştirecek, ayet ve hadisleri daha uygun anlamamızı sağlayacak, ufkumuzu açacak yapıtlara de muhtaçlık duyulabilir. Bu zaviyeden olarak Diyanet İslam Ansiklopedisi kıymetli bir boşluğu doldurmaktadır. Tema merkezli okumalar yapmak önemli bilgilenme sağlamakta, ufuk kazandırmakta, bildiklerimizi hem genişletme hem de teyit etmektedir diyebiliriz. Bu okumada da tema bazlı bir sistem takip ederek biyografi unsurlarını yahut kavramları yahut tarihi olayları öne alarak okumalar yapılabilir. https://islamansiklopedisi.org…
TASAVVUF VE AHLAK ÜZERİNE
Ramazan kitaplığı için, ahlâk ve tasavvuf merkezli olmak üzere fıkıh, kelâm, ideoloji, mantık üzere klâsik İslâmî ilimlere dair değerli bilgiler ihtiva eden Gazali’nin İhyası da kıymetli bir yapıttır. Mustafa Çağrıcı hocamızın yeni çeviri ettiği Muhtasar İhya çevirisi gerçek ve hoş bir tercih olacaktır. Günümüz insanı için okunması ve anlaşılması kolay bir İhya kıymetli bir kazanımdır.
ALLAH’IN İSİMLERİNİ ZİKRETME VE MANAYA
Ulu Allah’ın en hoş isimleri demek olan “Esma-i Hüsna” terkibi şahsen Allah Teâlâ’nın Haşr Müddetinde kullanmıştır. Esma-i Hüsna’yı bilmek, beşerde Rabbi’ne karşı hürmet ve hayranlık hissi uyandırır ve sonucunda bağlılık ve taati artar diyen alimlerimiz bu hususta birçok kitap yazmıştır. Günümüzde ise Esma-i Hüsna konusunda birçok dersler veren, www.sonpeygamber.info sitesinde yazılar yazan Fatma Bayram Hoca bu yazılarını iki kapak ortasına almış ve 99 Esma Sonsuz Mana ismi ile kamuya arz etmiştir. Bu hoş yapıtı ramazan kitaplığına dahil ediyor, keyifli okumalar diliyoruz.
PEYGAMBERİMİZİN HAYATINI ÖĞRENMEK
Hz. Peygamberin insanı istikameti, yaşayışı, yeme, içme, konuşma, âdâb … vs üzere vasıflarını öne çıkartan, merkeze alan Şemâil kitapları da Ramazan kitaplığı için değerli bir kaynaktır. İslam kültür geleneğinde değerli bir yere sahip olan bu usul kitaplar yaklaşık bir asırdan fazla yazılmadığı için önemli bir boşluk oluşmuştur. İşte bu saikle hareket eden Ali Yardım hoca da tercüme- telif olarak iki kısımdan oluşturduğu Peygamberimiz’in Şemâili kitabı hem boşluğu doldurma hem de imkan sağlama açısından hoş bir örnektir. Çeviri kısmı Tirmizi’nin Şemâil isimli kitabıdır. Bu kitapta “Hz. Peygamber’in beşeri hayatını kendi kuralları içinde “olduğu gibi” tesbit etme amacı gözetilmiştir” diyen Ali Yardım hoca, böylelikle bize bir ramazan Hz Peygamberle birarada bulunma imkanını da sağlamış olmaktadır diyebiliriz.
Hz. Peygamberin şemâilini öğrenirken hayatına da gireriz. Allah’ın ayetlerinin beşere ulaşmasında tek imkan olan Hz. Peygamberin hayatını öğrenmek yahut tekrar etmek, müslüman olmanın dünya üzerindeki hallerine dair örnekleri görme imkanı veren bu kitaplara Siyer denilmektedir. Hamidullah Hocanın şahsen Mekke ve Medine’ye giderek yazdığı İslam Peygamberi kitabı kıymetli bir kaynaktır. Bunun yanında Celaleddin Vatandaş hocanın Hz. Peygamber’in Hayatı ve İslama Davet kitabını da düşünebiliriz. Haftanın bir gününü yahut günün bir saatini siyere ayırmak ramazanın sevincini kazanma yanında imanı besleme ibadetin künhüne varmada da tesirli olabilir. www.sonpeygamber.info sitesi de Hz. Peygambere ilişkin birçok mevzuyu hizmetimize sunan alanında kıymetli ve kaliteli yayınlar yapan bir sitedir.
HOCALARIMIZIN HATIRAT KİTAPLARI
Bunların dışında daha özel okuma manasında hatırat kitapları da ramazan kitaplığında yer almalıdır. Tarihten, yakın tarihten yahut hala yaşayan hocalarımızın hatıratları da güzel bir ramazan okuması olarak düşünülebilir. Hayrettin Karaman, İsmail Karaçam, Tayyar Altıkulaç, Ahmet Muhtar Büyükçınar, Ali Ulvi Kurucu yahut Osmanlı Periyodu ulema sınıfına dair hayat öyküleri okunup not tutmak, kendilik inşamızda kullanmak manasında değerli bir kaynaktır. Hem yaşadıkları periyoda ilişkin dini hayat konjüktür bağını hem de ferdî duruşlarını, dirençlerini anlatan bu kitaplar, insan için model ve örneklik manasında da değerlidir.
Alan okumalarımızı daha özelleştirerek mikro seviyeye de çekebiliriz. Mesela bu yıl ramazan ayının tarihte İstanbul yahut öteki kentlerde nasıl ihya ediliyordu? diye bir sorudan hareketle okumalar yapabiliriz. Ahmet Rasim’in Ramazan Müsabakası isimli kitabı bu hususta hoş bir örnektir. Kitap İstanbul Ramazanlarında yaşanan mikro hayatlardan örnekler sunmakta ve bizi lisan, gündelik hayat ve algı açısından tarihle bugün ortasında heyecan, hareket, şaşkınlıkla yakalamakta. Mesela Ramazan Çalgıları kıssasında … İnsan dümü de anlıyor teki de. Hem garip bir tesiri var … sesi uzaktan da güzel geliyor, yakından da… Davul bize babadan kalmadır… bir de bunun için severim. Selçuklu dedemizden mirastır… Kara Osmana… vs. bu türlü eski periyoda ilişkin ip uçları veren çok enteresan anektodlar vermekte. Tarihe merakı olanların es geçmeyeceği bir kitap olacağını düşünüyorum.
Bunların yanına Ali Çelik’in Beyan yayınlarından çıkan Peygamberimiz’in Ramazan Günlüğü kitabını da koyabiliriz. Kitap oruç hakkında ilmihal bilgilerinin yazıldığı ve hadisler üzerinden Hz. Peygamberin Ramazan Günlüğünün tanzim edildiği iki kısım olarak düzenlenmiş. Enes (ra) rivayet edildiğine nazaran Hz. Peygamber (sav)’e “Hangi sadaka daha faziletlidir? Diye sorulunca, Ramazan ayında verilen sadaka” buyurmuştur. Ramazan kitaplığındaki hadis kitaplarının yanına bu türlü temalı hadis kitabı da düzgün olur diyoruz.
Seyahat kitaplarının da ramazan kitaplığına ve okumalarına yakışacağını düşünülebilir. Bilhassa Korona’dan ötürü konut ömrünü deneyimlediğimiz bu yıllarda seyehatin emeli, manalı, beşere kattıkları, kazandırdıklarını tefekkür imkânı verecek bu kitaplar hem manevi hem de maddi manada keyifli edecektir de. Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi üzere klasiklerin yanında, Houarı Touatı’nın Ortaçağda İslam ve Seyahat kitabının da Ramazan kitaplığı için uygun olduğunu düşünmekteyiz Periyoda dair insan hayat bağlantısı hakkında bilgi veren bu kitapların önemli bir ufuk zenginliği katarak ramazanı şenlendireceğini değerli bir kazanımdır.
Kent okumalarının da ramazan kitaplığında bulunması âlâ olur. Bilhassa İstanbul üzerinden gidersek hem tarihte hem de günümüzde İstanbul’a dair birçok kitap yazılmış, yazılmaktadır. Bunun yanında sempozyum kitapları da gerek İstanbul’a gerekse ilçelerine dair önemli bilgiler vermektedir. Ayrıyeten kadı sicilleri de tarihteki İstanbul gündelik hayatına dair kişi beyanlarını açığa çıkarmakta, önemli olduğu kadar keyifli bir okuma imkanı sağlayarak ramazanımız renklendirmektedir diyebiliriz. http://www.kadisicilleri.org/
SANAT VE ŞİİR
İslam sanat ve estetiğine dair kitaplar da ramazan kitaplığına dâhil edilmelidir. Mesela İsmail Kara Hocanın Mahya kitabı bu alanda hem tarihten günümüze mahya yazıları üzerinden yaşanan değişim ve algıyı sunmakta hem de sanatın insan için taşıdığı mana ve değeri teyit etmektedir diyebiliriz. Bu alanda birçok kitaplar mevcuttur biz yalnızca mesela nevinden örnekler veriyoruz.
Şiir, mani kitaplarının da ramazan kitaplığına dahil edilmesi gerekir. Âmil Çelebioğlu’nun derlediği Ramazan-nâme’deki beyitler hem keyifli hem de ramazana dair periyot bilgisi, lisana dair duruş ve his durumlarını göstermesi açısından değerlidir. Hazır eyledim iftarı, Elimi sunaydım bari, görmedim bu türlü inehan, lub lub yutuyor bumbarı… Kızarttım kazın ucunu, Doldurdum badem içini, Kazlara bir iş eyledi, Söyleyem size hatasını, Ne budu kaldı ne kanat, ne içi kaldı ne bir et, Kemiklerin çatur çatur, Ol yedi ben ettim pesend… tıpkı vakitte bir günlüğün nazım formu olarak da düşünebileceğimiz bu kitaplar hem ramazan günlerimizi şenlendirmekte hem de periyoda dair bilgiler vermektedir diyebiliriz.
Artık dünyanın yeni bir evresine giriş yapmış bulunmaktayız. Bu zaviyeden olarak online dersler de hayatımıza dahil olmakta. Ramazan özelinde de birçok ders programı hazırlandığını toplumsal medya hesaplarında görmekteyiz. Ve ama Kur’an’ı Kerim’i Türkçe bilenlerinde anlayabileceği tezinden yola çıkan ve bu hususta birçok kelamlık çalışması olan F Serap Can Karamolla Hocahanımın kuranseferberliği instigram ve Youtube hesabından duyurduğu, her gün 10-15 dakika Kur’an sözleri üzerinden yapacağı dersler dikkatleri çekmektedir. Başlayıp deneriz sağlamasını da bitince yaparız diyelim o vakit.