Memnunluğu artırabilmek için tekliflerde bulunan Üsküdar Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Psikoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Tayfun Doğan, ruhsal yeterli oluş hakkında bilgi verdi.
Merhamete çok gereksinimimiz var
Ferdî olarak geçen yılın muhasebesinin yapılıp, gelecek yıl için planlar oluşturulması gerekir. Kendim için ve etrafım için nasıl fark yaratabilirim diye düşünmemiz gerekir. Ruhsal uygun oluşumuzu ve mutluluğumuzu artırabilmemiz için insan ilgilerinde daha nazik, yardımsever ve anlayışlı olmamız gerekiyor. Toplum olarak merhamete çok gereksinimimiz var. Şiddet ve saldırganlığı azaltma ismine yüzeysel teşebbüslerden çok uzun vadeli planlar yapmalıyız. Zira şiddet ve saldırganlık büyük oranda öğreniliyor. Bu hususta çocuklarımızı eğitmeli ve bu toplumsal şiddet sıkıntısına son vermeliyiz.
Gayri safi ulusal hasıla hesaplandığı üzere, artık gayri safi ulusal memnunluk da hesaplanıyor. Vatandaşların memnunluğu gelişmişliğin kıymetli bir göstergesi olarak ele alınıyor. BM’nin yaptığı Dünya Memnunluk Araştırmasına nazaran 153 ülke ortasında 93. sıradayız. Aslında daha yeterli yerleri hak ediyoruz.
Ruhsal güzel oluş ile mutluluğun sırları
Ruhsal âlâ oluşla, ruh sıhhati yerinde insan söz edilmek isteniyor. Lakin ruh sıhhati yerinde insan demek sırf ruhsal hastalıkları olmayan insan demek değildir. Ruhsal uygun oluş bundan daha fazlasıdır. Kişinin ruh sıhhati problemlerinin olmaması düzgündür lakin kâfi değildir. Ruhsal yeterli oluşumuz artıran, ruhsal sağlamlığımızı güçlendiren kimi ruhsal âlâ oluş kaynakları var. Bu kaynakların en değerli özellikleri öğrenilebilir ve geliştirilebilir olmalarıdır.
Öz Hürmet: Kendimi bedelli hissediyorum
Öz hürmet, kişinin kendisinden hoşnut olması, kendisini sevmesi, sevilmeye layık görmesi ve kâfi hissetmesi ile ilgili bir kavramdır. Öz-saygı bireyin kendisiyle barışık olması halidir. Olumlu ve olumsuz taraflarıyla kendisini kabul eden, insan olarak en az başka beşerler kadar pahalı hisseden birisinin öz-saygısı yüksek olacaktır.
Öz anlayış: Kendime karşı merhametliyim
Öz anlayış, bireyin kendisine yönelik olarak merhametli, destekleyici, şefkatli ve anlayışlı olmasını anlatan bir kavramdır. Hepimiz yanlışlar yapabiliriz, başarısız ya da yetersiz olabiliriz. Bu türlü vakitlerde birtakım bireyler kendisine karşı çok eleştirel, yargılayıcı ve sert olabilir. Kimi bireyler ise, diğerlerine merhametli olduğu üzere kendisine de merhametli ve anlayışlı olabilir.
Umut: Geleceğim bugünümden uygun olacak
Umut, tam manasıyla bir ruhsal âlâ oluş kaynağıdır. Yalnızca çaresizlik durumlarında değil, umut her şey yolunda giderken de bireyi bir şeyler yapma konusunda aksiyona geçmeye sevk eden itici bir iç güçtür.
Optimistlik: Her şey yolunda
Optimistlik daha çok artık ve gelecekle ilgili olumlu düşünme ve düzgün beklentiler içerisinde olma halidir. Optimist birey, başına gelen olayları değerlendirirken, süreksiz, duruma özel ve pek çok faktörden etkilenen bir durum olarak ele alır. İyimserin bakış açısı, “Kötü bir gündü, makus bir ömür değil” biçimindedir.
Toplumsal takviye: Beni önemseyen beşerler var
Toplumsal takviye, ruhsal uygun oluş için en değerli kaynaklardan birisidir. Bireyin güzel ya da berbat vakitlerinde onu hakikaten önemseyen birilerini yanında hissetmesidir. Toplumsal takviye duygusal olabileceği üzere, maddi ya da bilişsel de olabilir. Kâfi toplumsal dayanağı alabilmeniz için de aile ve yakınlarınızla olan bağlantılarınızı düzeltmenin haricinde, derin dostluklar kurmanız gerekiyor.
Özgecilik: Yardım edebilirim
Özgecilik, iyilikseverlik ya da yardımseverlik olarak tanımlanabilir. Özgeci davranışlarda bulunma, karşı tarafı keyifli ettiği üzere yardım eden kişiyi de keyifli eder. Hayata mana katar. Ayrıyeten yeterli ve yararlı bir şey yapmış olmanın verdiği olumlu hisler bireyin öz-saygısını da artırıcı tesirlerde bulunur.
Özgünlük: Samimiyim ve doğalım
Özgün birey, gerçek benliğini ortaya koyarken, özgün olmayan bireyde yalancı benlik ve yabancılaşma ortaya çıkar. Özgün birey, kendisini öteki insanlara beğendirmek için yapmacık davranışlara girmez, özdendir ve doğaldır. Özgünlük seviyesi düşük birey ise, diğerlerinin istediği birisi olmuştur. Kendisi için değil, diğerleri için yaşamaktadır.
Şükran duyma: Sahip olduğum hoşluklar için şükrediyorum
Beynimiz olumsuz anıları ya da olayları hatırlamada hayli güzeldir. Olumlu olayları hatırlama konusunda isteksiz üzeredir. Sahip olunan yeterli ve hoş şeylere kısa müddette alışır ve duyarsızlaşır. Bundan ötürü da şükran duyma aktiflikleri ile beynimize aslında ne kadar güzel ve hoş kaidelere sahip olduğumuzu hatırlatmamız gerekir.
Toplumsal zeka: Tesirli irtibat kurabilirim
Toplumsal zekası yüksek beşerler, insan sarrafı olarak nitelendirilir. Beşerlerle tesirli bir formda irtibat kurabilirler. Bu durumda yalnızlık hislerini daha az yaşamalarını sağlar. Tatmin edici, sıhhat, derin ilgiler ağı içerisinde olmak, ruhsal âlâ oluş açısından olmazsa olmaz bir durumdur.
Farkındalık: Anı yaşıyorum
Farkındalık, her ne yapıyorsak o anda ona odaklanmamız manasına geliyor. Farkındalık, bir nevi yaşama dokunmaktır, yaşadığını hissetmektir. Yemek yerken, yürürken, kahve içerken, bir müziği dinlerken o anları nitekim yaşamak ve hissetmektir.
Hayatın manası ve emeli: Hayatın manası var
Hayatta bir mana ve gaye bulmak, tahminen de insanın önündeki en güç iştir. Manalı bir hayat ruhsal âlâ oluşun en değerli ayaklarından birisidir. Ömür hedefleri ise ömrün manasıyla çok yakından bağlıdır.
Affedicilik: Bana yapılan yanlışları affediyorum
Affedicilik konusu da ruhsal uygun oluşu olumlu tarafta etkileyen bir kavramdır. Affedicilik, bireyin kendisini inciten bireye karşı hakkı olan olumsuz his ve yargılardan şuurlu olarak, kendi isteğiyle vazgeçmesidir. Affedici olmak kolay değildir, değerli bir fazilettir. Lakin affedici olabilen şahıslar bunun olumlu sonuçlarını ruhsal manada yaşayacaklardır.
Azim: Tutkulu ve sebatkarım
Azimli olmanın başarıda yerine nazaran zeka ve yetenekten daha değerli olduğunu ortaya koyan araştırmalar var. Azim kavramı, tutku ve sebat olmak üzere iki bileşenden oluşur. Kişi başladığı bir işte tutkuluysa ve kararlı bir halde sonuna kadar gidebiliyorsa muvaffakiyet ihtimali çok yüksektir.
Entelektüel uygun oluş: Öğrenmeyi seviyorum
Entelektüel bireyler, bilgi ve kültür seviyesi yüksek, meraklı, öğrenme aşkıyla dolu, tecrübelere açık, sıra dışı hayat maharetlerine sahip ve yaratıcı bireylerdir. Okumak, yazmak, sanatsal bir faaliyetle ilgilenmek, seyahat etmek ve daha pek çok zihinsel aktiflik entelektüel faaliyetler ortasında sayılabilir. Bunlar da bireyin ruhsal düzgün oluşuna olumlu istikamette katkılar sağlar.
Akış: Vakit durmuş üzere
Akış kavramı, olumlu psikolojinin kurucularından M. Csikszentmihalyi tarafından ortaya atılmış bir kavramdır. Ona nazaran akış, bireyin meşgul olduğu işe tam odaklanması, vaktin nasıl aktığını hissetmemesi ve bundan yüksek seviyede keyif alması olarak nitelendirilmektedir. Bireyin akış yaşayabileceği iş ve aksiyonları seçmesi bu his durumunu yaşamasını kolaylaştıracaktır. Bu bir bakıma kişinin sevdiği işi yapması, yaptığı işi sevmesi olarak da tabir edilebilir. Bunu sağlayabildiğinde, yaptığı işten keyif alacak ve bu da olumlu hisleri daha sık yaşamasına yardımcı olacaktır.