Global koronavirüs salgını, ruhsal sıkıntıları da beraberinde getirdi. Ruhsal sıkıntılar dünyada artmaya devam ederken, yapılan araştırmalar her dört şahıstan birinde koronavirüs sebebi ile tasa ve depresyon sıkıntıları görüldüğünü gösteriyor. Koronavirüse bağlı olarak yaşanan telaşlar arttıkça, halk ortasında ‘yalancı koronavirüs’ denilen, kişinin gerçek manada hasta olmamasına karşın koronavirüs belirtilerini göstermesi durumu da yayılıyor.
Hususa ait açıklamalarda bulunan Klinik Psikolog Prof. Dr. Ebru Şalcıoğlu, koronavirüs kaygıyısıyla çaba etmenin yollarını anlattı.
Sorunun temelinde ruhsal meseleler olabiliyor
Kovid-19 sebebi ile insanlarda büyük bir korku oluşuyor. Kişi bu tasayı gerçek yönetemediği vakitlerde ‘koronavirüs bana bulaşmış olabilir’ kanısıyla birlikte vücudunda fizikî belirtiler ortaya çıkarıyor. Koronavirüs belirtileri gösterdiğine inanan şahıslar soluğu hastanelerde alıyor. Kişi hastaneye gidip, koronavirüs olmadığını öğrendiğinde anlık rahatlama yaşıyor ancak bu durum hem hastanelere yük getiriyor hem de kişinin tasasını sürdüren bir rol oynuyor
Ruhsal nedenli tüm fizikî meseleler daima bir döngü halinde gerçekelşiyor. Telaşa eğilimli bireyler, vücudundaki rastgele bir belirtiyi hastalığa yoruyor. Bu şahısların yalancı koronavirüs olma ihtimali ise epey yüksek. Şahısların birtakım fizikî belirtilerinin tıbbi olarak açıklanamayan nedenleri olabiliyor. Bu türlü durumlarda da biz ruhsal nedenlere bakıyoruz. Kendisini tabir edemeyen ve ortaya çıkamayan hislerin vücudumuzda bir tezahürü var. Bunlar birçok vakit nörolojik belirtiler formunda görülebiliyor. Hareket bozuklukları ve süreksiz körlük sıkıntıları dahi yaratabiliyor. Dermatolojik, kardiyolojik ve mide-bağırsak sistemindeki belirtilerin altında kimi vakit duygusal çatışmalara bağlı ruhsal sıkıntılar olabiliyor.
Fonksiyonsuz telaş sorun yaratıyor
Pandemi periyodunda telaş sorunu olmayan bireylerde bile hem kendi hem de ailelerinin ömürlerini tehdit eden bir durum ortaya çıktı. Salgın sürecinde ekonomik tesirler, işsizlik durumu ve gelir düşmesi üzere tehditler de ortaya çıktı. Tüm bu tehditler karşısında da pek çok beşerde korku ve depresyon meseleleri tetiklendi. Tasa, ülkü bir noktaya kadar fonksiyonel. Kendimizin ve sevdiklerimizin sıhhati için tasa hissetmemiz, Kovid-19 bulaşma riskine karşı önleyici önlemler almamızı sağlıyor. Bu açıdan telaş hayatta kalmamız için fonksiyonel bir his. Korku gerçek yönetilemez ise fonksiyonunu yitiriyor.
Fonksiyonunu yitiren tasa, ruhsal bir meseleye dönüşüyor. Fonksiyonsuz dert yaşayan bireyler için inançta olmaya çalışmak için önerilen tedbirleri almak kendilerini inançta hissetmelerine yetmiyor. İnançta hissetmemek dert yarattığı için bireyler ekstra tedbirler almaya başlıyorlar. Bu ekstra tedbirlere, gereğinden fazla sık ve uzun müddet el yıkamak, gerekmediği halde dezenfektan kullanmak, konutu tekraren çamaşır suyuyla temizlemek, çamaşırları çok sıcak suyla ve uzun mühlet yıkamak üzere hijyen davranışları örnek gösterilebilir. Daima dert içinde olan şahıslar, hijyen davranışlarını pak olmak için değil pak hissetmek için gösteriyorlar. Örneğin, elleri kirlenince değil, kirli hissedince yıkama davranışı gösteriyorlar. Pek çok bireyde kirlenmiş hissetme hali, Kovid-19 hakkında konuşma sonrasında bile olabiliyor. Konuşma sonrasında çabucak şahıslar ellerini yıkayıp dezenfekte ediyorlar. Telaşın yol açtığı bu davranış korkunun artarak sürmesine neden oluyor. Zira kişi temizlendiğine inanıp rahatlasa da kirlenme hissi çok çabuk geri dönüyor ve kişi tekrar paklık davranışlarına girişiyor.
Koronavirüs telaşıyla çaba etmenin yolları
– Koronavirüsten korunmak için Dünya Sıhhat Örgütü üzere sıhhat otoritelerinin önerdiği önlemleri alın. Pandemi sürecinde toplumsal arayı korumak, gerçek biçimde maske kullanmak ve önerilen hijyen kurallarına uymak sizi korur.
– İnançta olmak ile inançta hissetmek her vakit el ele gitmez. Gerekli önlemleri alıyorsanız güvendesinizdir. Gerekli önlemleri almak inançta hissetmenize yetmeyebilir fakat buna aldanmayın. Unutmayın, inançta hissetmeye çalışmak tasayı artırır.
– Tasa arttıkça sizi yanıltmaya başlar, aklınıza olmadık niyetler sokar. Tasa tehdit mümkünlüğünü olduğundan daha yüksek görmenize neden olur. Kaynağı telaş olan niyetlerinizin gerçek olduğuna inanmayın.
– Kaygınızla dost olun, daima onu ortadan kaldırmaya çalışmayın. Tasayı azaltma uğraşı onu güçlendirir ve sizin için onu bir meseleye dönüştürür. Dert hissetmek tatsız olsa da tolere edilebilir bir durumdur, derdinizin üstüne gidin.
– Çok yaptığınız her şeyi sonlandırın. Önerilen önlemleri aşan hijyen davranışlarınız varsa bunları azaltın. Gerekmediği halde vücudunuzu dinlemeyin, ateşinizi ölçmeyin, boğazınızı yoklamayın, doktora koşmayın. Gün içinde yalnızca muteber kaynaklardan sonlu bir müddet gelişmeleri takip edin.