Bayana yönelik şiddet ne yazık ki toplumumuzun büyük problemleri ortasında yer alıyor. 2021 yılının sadece birinci iki ayında 48 bayan hayatını kaybetti. Geride bıraktığımız 2020 yılında ise 408 bayan şiddete kurban verildi.
Kayıtlara yansıyan bu sayıların dışında, bayana yönelik şiddetin farklı boyutlarına da dikkat çeken Psikolog G. Tansu Ocak, şiddetin sırf fizikî kaynaklı olmadığını, ruhsal şiddetin de yıkıcı sonuçlar doğurabileceğine dikkat çekti. Psikolog Ocak, şiddeti tanımlayarak, fizikî, ruhsal, cinsel ve ekonomik şiddetin nasıl tanımlayabileceğimize dair değerli bilgiler paylaştı.
Cinsiyet eşitsizliği ruh sıhhatini etkiliyor
Cinsiyet eşitsizliği, bayanların ruh sıhhatini olumsuz tarafta etkilemektedir. Şahısların yalnızca cinsiyetlerinden ötürü omuzlarına yüklenen toplumsal cinsiyet rolleri şahısları istemedikleri şeye maruz bırakmakta bunlar çok gerilime ve telaşa sebep olmakta hasebiyle tüm bunlar ruh sıhhatini olumsuz istikamette etkilemektedir. Halbuki cinsiyet eşitliği, her cinsiyetten insanın eşit haklara, sorumluluklara ve fırsatlara sahip olmasıdır. Cinsiyet eşitliği, bayanlara ve kız çocuklarına yönelik şiddeti pürüzler. Vatandaşlarına hiçbir ayırım yapmadan, eşit paha veren ülkeler daha inançlı ve daha sağlıklıdır. Bu da ruh sıhhatini olumlu tarafta etkilemekte ve sağlıklı bir kuşağın temelini oluşturmaktadır.
Şiddet şahısların hayat şekline, yaşına ve tavrına bağlı olarak münasebetlerde farklı formlarda kendini gösterir. Bazen şiddet o kadar küçük başlayabilir ki bunu şiddet olarak tanımlamak bile zordur. Örneğin, şiddet lakap takmak, ekonomik olarak kısıtlamak yahut öbür insan münasebetlerinden soyutlanmak halinde başlayabilir. Sürdürülmesini yahut tırmanmasını önlemek için şiddet döngüsünü vaktinde kırmak değerlidir. Az da olsa hiçbir şiddet kabul edilmemeli yahut güzel görülmemelidir. Şiddet denildiği vakit akla birinci olarak fizikî şiddet gelmektedir. Fakat şiddet bununla hudutlu değildir. Bayana yönelik şiddet, fizikî olduğu kadar, psikolojik(duygusal), cinsel ve ekonomik boyutlarıyla da görülmektedir.
Bayana yönelik şiddetin tipleri
Az bilinen ve reaksiyon gösterilmeyen ruhsal, cinsel ve ekonomik şiddet de yıkıcı sonuçlar doğurabilir..
Fizikî şiddet: Fizikî gücün kullanılması ile direkt beden bütünlüğüne verilen ziyandır. Tokat, tekme, yumruk, itme, korktuğu bir yerde yahut bir şeyle yalnız bırakma, azap etme vb. tavır ve davranışlarda bulunma fizikî şiddete örnektir.
Ruhsal şiddet: Ekseriyetle fizikî şiddetten daha yaygındır lakin daha az bilinmekte ve daha az reaksiyon gösterilmektedir. Bunun nedeni ise ruhsal şiddetin çok az fark ediliyor olması. Ruhsal şiddete maruz kalmış bireyler, ruhsal şiddete uğramamış şahıslara nazaran bir diğerine ruhsal şiddet uygulamaya daha eğilimli oluyorlar. Tehdit, aşağılama, çok ve zalimce eleştirme, manipülasyon, isim takma, buyruk verme, küfretme, alay etme, hakaret etme, duygusal olarak ihmal etme, küçümseme, pasif agresif davranışlar (küsmek, hız asmak, terk etmekle tehdit etmek…) sergilemek ruhsal şiddetin örneklerindendir. Yapılan çalışmalarda ülkemizde her iki bayandan biri ruhsal şiddete maruz kalmaktadır.
Cinsel şiddet: Kişiyi rahatsız eden, kişinin kendi isteği olmadan rastgele bir cinsel harekete maruz kalmasıdır. Cinsel şiddet hem fizikî hem ruhsal şiddet barındırır. Fizikî şiddetten farkı cinsel şiddette kişinin cinsel bütünlüğüne yapılan bir hücum kelam bahsidir. Lakin bu atak yalnızca fizikî bir nitelik taşımak da zorunda değildir. Kelamlı olarak yapılan cinsel taciz de cinsel şiddettir. Cinsel atağa uğramış birine verilen ziyanlardan biri de olayın yarattığı travmadır münasebetiyle cinsel şiddetin içerisinde ruhsal şiddet de vardır.
Ekonomik şiddet: Kişinin ekonomik olarak gereksinimlerinden yoksun bırakılması ve paranın güç, tehdit, denetim aracı olarak kullanılmasıdır. Bayanın çalışmasına yahut işinde ilerlemesine mani olma, eşit işe eşit fiyat ödememe, bayan olduğu için mirastan yoksun etme, bayanın maaşına el koyma, kişiyi parasız bırakma yahut az bir ölçüyle geçinmesini bekleme, para biriktirmesine mahzur olma üzere davranışlar ekonomik şiddetin örneklerindendir.
Ruhsal şiddeti fark etmek güç olabilir
Ruhsal şiddetin en çok bulunduğu yer bayanın aile ortamıdır. Ruhsal şiddetin farkına varılması zordur zira genelde kişinin en yakınları tarafından uygulanır. Fark edilememesinin bir başka sebebi de direkt değil, dolaylı bir biçimde yapılıyor olmasıdır. Aşağılayıcı küçümseyici hallere maruz kaldıklarından şiddete uğrayan şahıslar kendilerini yetersiz, berbat ve hatalı hissetmekte bu da vakitle düşük benlik hürmetine neden olmakta ve hasebiyle kendilerine uygulanan ruhsal şiddetin farkına varamamalarına ve reaksiyon gösterememelerine sebep olmaktadır.
Şayet bu yazıyı okuduğunuzda, bağlantılarınızda ruhsal şiddetin olup olmadığını merak ediyorsanız muhtemelen ruhsal şiddete maruz kalıyorsunuzdur. Bu durum, zararsız bir formda başlayabilir ve vakitle şiddetin düzeyi artabilir. Kendinizi bağınızda rahat, özgür hissetmiyor, baskı altında, kısıtlanmış, aşağılanıyor ve çok eleştiriliyorsanız ruhsal şiddete maruz kaldığınızı söyleyebilirim. Vakit kaybetmeden durumun farkına varmak, harekete geçmek ve ruhsal dayanak almak gerekir.