Geçtiğimiz hafta Gaziantep Büyükşehir Belediyesi Lideri Fatma Şahin’in konut sahipliğinde 1. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşında Bayan Kahramanlar isimli sergiyi görmeye gittik. Stant İstanbul’daki Hisart Canlı Tarih Müzesi koleksiyonundan özel olarak seçilmiş.Pek çok doküman, fotoğraf ve mektup bayan kahramanların kıssasını gün yüzüne çıkarıyor. Gaziantep Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılan, Antep Savunması’nın her anını gözler önüne seren 25 Aralık Gaziantep Savunması Kahramanlık Panoraması ve Müzesi’ndeki stant öteki kısımlar üzere hayli etkileyiciydi. Bilhassa öğrencilerin, ailelerin kesinlikle ziyaret etmesi gereken yerlerden biri olduğunu söylemeliyiz. Bilindiği üzere hem 1. Dünya Savaşı’nda hem de Kurtuluş Savaşı’nda verilen çabada bayan, çoluk, çocuk birlikteydi. Kimi cepheye yaralı askerlere yardım etmek için koştu kimi de sırtında mermi taşıdı.
Hemşire Safiye Hüseyin Elbi’nin Yurtdışı eğitimi sırasında ailesine gönderdiği mektuplar ile 1.Dünya Savaşı sırasında misyon yaptığı Reşit Paşa Gemisi’nden yazdığı mektuplar.
İşte Gaziantep’te açılan “1. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı’nda Bayan Kahramanlar Standı bizi bir kere daha o günlere götürüyor. Stant 1.Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı devirlerinde, işgal edilen bir ülkenin ve yok edilmeye çalışılan bir halkın, tüm yokluklara karşın ağır koşullar altında giriştiği uğraş esnasında Türk bayanının çektikleri zorlukları, yüklendikleri sorumlulukları ve gösterdiği kahramanlıkları husus alıyor.
BİRİNCİ TÜRK HEMŞİRESİ: SAFİYE HÜSEYİN ELBİ
Standı kapsamında, Hilal-i Ahmer Cemiyeti (KIZILAY) tarafından kurulan Hemşirelik kursları evrak ve fotoğrafları, yardım rozetleri ve kartpostalları ile birinci Türk hemşire Safiye Hüseyin Elbi’ye ilişkin madalyalar, mektuplar ayrıyeten savaş esnasında cephane ve erzak taşıma faaliyetlerini gösteren fotoğraf ve evraklar, fişek fabrikasında çalışan bayan ve çocukların fotoğrafları, kartpostal, aksesuar, rozet, madalya, Şefkat nişanı, mektup, propaganda afişleri, periyodun gazete nüshaları, bilgi evrak ve fotoğrafları ziyaretçilerle buluşuyor. 1.Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı’nda Bayan Kahramanlar Sergisi’nde Ulusal Gayret devrine ilişkin toplam 22 model, 2 diorama ve 222 nesne yer alıyor.
BİLİNMEYEN KAHRAMANLARIMIZ BAYANLAR STANTTA
Bu değerli sergiyi Hisart Canlı Tarih Müzesi’nin kurucusu ve sahibi koleksiyoner Nejat Cuhadaroğlu ve Gaziantep Belediye Lideri Fatma Şahin ile birlikte gezdik. Her bir yapıtında 30 yıllık maket tecrübesi, 25 yıllık diorama yeteneği ve 18 yıllık koleksiyoner kimliğini bu stantta ziyaretçilerle buluşturan Hisart Canlı Tarih Müzesi kurucusu Nejat Çuhadaroğlu, Ulusal Gayret tarihimizin bilinmeyen kahramanları bayanları husus alan standın Gaziantep’te açılmasının değerine değinerek katkılarından ötürü Gaziantep Büyükşehir Belediye Lideri Şahin’e teşekkürlerini sundu.
TÜRK BAYANI CEPHEDE
Çuhadaroğlu; “Milli Çaba periyodunda işgali protesto etmek gayesiyle düzenlenen mitinglere ağır bir biçimde iştirak eden Türk Bayanı, bu vefat kalım gayretinde, hem cephelerde yer almış, hem de cephe gerisinde kurduğu yardım cemiyetleri vasıtasıyla yaralı ve hastaların bakımı, askerlerimize giyecek ve yiyecek temini, kağnılarla cepheye silah-erzak taşıma ve cephane imali işlerinde, sırası geldiğinde çocukları ile bir arada çalışarak hizmet etmiştir. Ulusal uğraşın en kıymetli aktörlerinden olan Türk Bayanın çektiği zorlukları, yüklendiği sorumlulukları ve gösterdiği kahramanlıkları işleyen stant; içinde barındırdığı eserler aracılığı ile taşıdığı mana ve kültürel yükü açısından tarihe ışık tutmaktadır’’ diyor.
EŞSİZ MİRASIMIZA SAHİP ÇIKALIM
Bayan Kahramanlar standını G.Antep Belediye Lideri Fatma Şahin ve Hisart’ın sahibi Nejat Cuhadaroğlu ile birlikte gezdik.
İstanbul Çağlayan’da bulunan Hisart Canlı Tarih Müzesi, Roma imparatorluğu, Anadolu Selçuklu Devleti, Osmanlı İmparatorluğu, Kurtuluş Savaşı, 1.ve 2. Dünya Savaşı, Körfez Savaşı üzere dünya tarihine tesir eden medeniyet ve olaylara ilişkin askeri ve etnografik yapıtların yanı sıra eşi gibisi olmayan binlerce yapıta ve Osmanlı periyodu padişahlarının şahsî eşyalarına da konut sahipliği yapıyor. Temel gayesi ülke tarihimizin eşsiz mirasını ve bu mirasın kayıp halkalarını gün yüzüne çıkarmak olan Hisart Canlı Tarih Müzesi dünyada eşi gibisi olmayan teşhir, tanzim ve sergileme tekniği ile 1000 yıllık tarihe ışık tutuyor. Hisart Canlı Tarih Müzesi, 2020 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından kültürel mirasa ve sanat dünyasına katkıda bulunanlara verilen en itibarlı ve bedeli en yüksek ödül olan “Kültür ve Turizm Bakanlığı Özel Ödülleri’’nin sahibidir.
Ulusal Uğraş Yıllarında Kara Fatma’nın da yer aldığı kahramanlara ilişkin fotoğraf.
83 BAYAN ŞEHİDİ UNUTMAYALIM
“1. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı’nda Bayan Kahramanlar Standı bayan kahramanlarımızı bir defa daha gündeme getiriyor. Bilindiği üzere bu savaşlarda canını vererek ismini ölümsüzleştiren 83 bayan şehidimiz bulunuyor. Cepheden cepheye koşan bayan kahramanlarımız ortasında pek çok da gazimiz vardır.
Sayısız bayan kahramanlarımızdan yalnızca bir kaçının öyküsünü tekrar hatırlayalım: Şimdi üniversitesi olan Münever Saime bunlardan biridir. Kadıköy mitinginde yaptığı konuşmadan sonra tutuklama buyruğu çıkınca, Anadolu’ya geçerek Ulusal Mücadele’ye katılmıştır. Pozantı’da uğraş eden bir başka kahramanımız ise tarihte Kılavuz Hatice olarak bilinir. 8 Mayıs 1920’de gece Fransız kuvvetlerine Kumcu Veli ile birlikte kılavuzluk ederek, onları Türklerin ateş çizgisine sokmuş ve akabinde da Türk tarafına kaçmıştır. Böylelikle Türk ordusu sıkıştırdığı Fransız ordusuna karşı zafer kazanmıştır. Tayyar Rahmiye ise Güney cephesinde 9. Tümende istekli olarak bir müfrezenin komutanlığını yapmıştır. Erzurumlu Yusuf Ağa’nın kızı olan Fatma Seher Hanım yani Kara Fatma’yı ise hepimiz biliriz. Kara Fatma birebir vakitte merhum bir binbaşının da eşidir. Ulusal Mücadele’de oğlu ile birlikte çarpışmış, İzmit’te vazife yapmıştır. Kendinin söylediğine nazaran, I. Dünya Savaşı’nda Edirne’de Yanıkkışla’da çarpışmıştır. Ulusal Mücadele’de Adana, Dinar, Afyon Karahisar, Nazilli, Sarayköy ve Tire’de asker olarak çalışmıştır. Hatta, bir savaş sırasında göğsünden yaralanmıştır. Harp tarihi ile ilgili vesikalarda başarılarından kelam edilmektedir. Selânikli olan Binbaşı Ayşe ise 15 Mayıs 1919’da İzmir işgal edilince, birinci karşı koyma hareketine o da silahla katılmıştır. Yunanlılar İzmir’e hâkim olunca Aydın’a geçmiş, çete kurmuş, sonra da çetesiyle birlikte Köpekçi Nuri çetesine katılmıştır. Aydın muharebesinden sonra Koçarlı’ya çekilmişler ve bundan sonra devamlı Ulusal Mücadele’de misyon almışlardır.
