Derleyen: Fazilet Şenol / Milliyet.com.tr – İran’ın başşehri Tahran’da 13 Eylül’de ‘ahlâk polisi’ tarafından başörtüsü kurallarına uymadığı gerekçesiyle gözaltına alınan 22 yaşındaki Mahsa Amini’nin 16 Eylül’de hayatını kaybetmesinin akabinde “ahlâk polisi” ve “zorunlu başörtüsü” uygulamasına karşı başlayan protestolar devam ediyor. İran devlet televizyonunda yer alan habere nazaran ülke genelindeki protestolarda ortalarında polis memurları ve İhtilal Muhafızları’na bağlı Besic milislerinin de bulunduğu 35 kişinin hayatını kaybettiği duyuruldu.
Tahran’da ‘ahlâk polisi’ olarak bilinen İrşad Devriyesi tarafından gözaltına alındıktan sonra hastaneye kaldırılan Mahsa Amini, 16 Eylül’de hayatını kaybetmişti. Tahran Emniyet Müdürlüğü Mahsa Amini’nin vefatına ait yaptığı açıklamada, genç bayanın uygun olmayan başörtüsü nedeniyle gözaltına alındığını, akabinde karakolda hiçbir fiziki temas olmadan baygınlık geçirdiğini ve ‘ani kalp yetmezliği’ sebebiyle hayatını kaybettiğini belirtmişti.
PROTESTOCU KÜMELERİN İÇİNE SIZACAK
Protestoları durdurmak isteyen İran hükümeti ise devayı özel bir bayan timini görevlendirmekte buldu. İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ülkedeki 7 bin bayan polisten protestolar için yardımda bulunmalarını istedi. İddialara nazaran bayan polislerden oluşan bâtın ünite, protestocu kümelerin içine sızacak. Birlik önderi Albay Haydari lokal basına yaptığı açıklamada, “Kadın polis gücümüzün gayesi barışı getirmektir. Bu protestolarda öbür bayanların da toplumsal kurallara alışılmamış aksiyonlarda bulunmasından ötürü üzgünüm. İslami pahalara dayalı metotlar çerçevesinde bunlara karşı çıkmak için buradayız” dedi.
Kadınlardan oluşan ünite, İran Silahlı Kuvvetleri’nin bir kesimi olan FARAJA polis örgütü tarafından kuruldu. Albay Haydari, bu timin misyonunun ahlâk kurallarını ihlâl ettiği görülen yahut kaos yarattığından şüphelenilen şahısların fotoğrafını çekmek olduğunu söyledi. Fakat silah kullanma ve tırmanma talimi yapan bayan polislerin sıkı bir eğitimden geçtiği ve gerektiğinde müdahalede bulunacak yetkinliğe sahip olduğu görülüyor.
İran’da bayanlar, 1979 İhtilali’nden bu yana birinci kere 2003’te İran Kolluk Kuvvetleri’ne kabul edildi. Üç yıllık eğitim sürecinde silah kullanma, judo ve eskrimde ustalaşma bekleniyor.
Kadın memurların mezuniyet törenlerindeki imgelerde ellerinde MP5 ve AK-47 model tüfekler bulunurken, üniforma olarak yeşil ve altın renginde klâsik bir kıyafet giydikleri görülüyor. Mahsa Amini’yi gözaltına alan ahlâk polislerinin içerisinde de bayan polislerin bulunduğu savlar ortasında.
İrşad Devriyesi yani Ahlâk Polisi çoğunlukla kılık kıyafet kurallarına nazaran uygunsuz giyinen bayanları tutuklamak maksadıyla 2005 yılında kurulan İran İslam Cumhuriyeti Kolluk Kuvvetleri’ne bağlı bir takımdır. Devriyeler alışveriş merkezleri, meydanlar ve metro istasyonları üzere halkın ağır bir halde bulunduğu kamuya açık yerlerde beklerler. Ahlâk kurallarına muhalif giyindiği tespit edilen bayan bir ıslahevine yahut karakola götürülür ve nasıl giyineceği konusunda kendisine ikazlarda bulunulur. Babası, kocası yahut erkek kardeşi karakola kendisi almayan gelen bayan ise birebir gün hür bırakılır. 27 Aralık 2017’de Tahran Emniyet Müdürü Hüseyin Rahim, “İran İslam Cumhuriyeti Kolluk Kuvvetleri Kumandanı’na nazaran İslami pahalara uymayan ve bu alanda ihmali olanlar artık gözaltı merkezlerine alınmayacak, onlar için yasal bir dava açılmayacak ve onları mahkemeye göndermeyeceğiz. Bunun yerine davranışlarını düzeltmeye yönelik eğitim verilecek” demişti.