Osmanlı İmparatorluğu’nun dünyanın çok farklı milletlerini himaye eden ve onlar için asırlar boyunca huzurlu bir hayatı mümkün kılan müsamahalı idaresi, 19’uncu yüzyılda bilhassa Avrupalı devletlerin kışkırtmaları sonucunda isyanlarla karşılaştı. 1800’lerin birinci yarısında Mısır’da Kavalalı Mehmed Ali Paşa’nın merkezî yönetime başkaldırmasıyla başlayan bu süreç vakit içinde Balkanlar’ı, Ortadoğu’yu ve Kafkasya’yı tesiri altına alan bir yangına dönüştü.
İÇERİDEN İŞGAL
Gayrimüslim teba içinde, yabancıların kışkırtmalarına kulak vererek, asırlarca birlikte ve yan yana yaşadıkları Müslüman komşularına taarruzlara girişenler olduğu üzere, isyan etmek yerine huzuru muhafazaya çabalayanlar da vardı. Lakin yangın büyüdükçe durumu denetim altına almak da imkânsızlaştı. Devletin güçsüzleşmesiyle paralel olarak, yabancı devletlerin Osmanlı topraklarına yaptıkları müdahaleler “içeriden işgal” boyutuna ulaştı.
ACILAR KARŞILIKLI
İstanbul: Muhacirlerin durağı
Tarih boyunca coğrafyanın çok farklı noktalarında acılar ve savaşlar yaşandıkça, muhacirlerin birinci durağı daima İstanbul oldu. 1800’lerden itibaren Balkanlar’dan Kafkasya’ya, Ortadoğu’dan Kuzey Afrika’ya, İstanbul herkese kucağını ve kapılarını açık tuttu. Bugün de şahit olunan bu görüntü, kentin pozisyonunun ve zihinlerde temsil ettiği pahaların pratik bir sonucuydu. Fotoğrafta, Balkan Savaşları sonunda yurtlarından sürgün edilen muhacirler, Boğaz’da bir iskelenin yanında görülüyor.