Amasya Üniversitesinden Dr. Öğretim Üyesi Kürşat Efe, 8’inci ve 13’üncü yüzyıllar ortasındaki Türk lisanının sözler toplamını barındırıp Köktürk, Eski Uygur ve Karahanlı periyotlarını kapsayan “Eski Türkçe” periyodundaki hayvan isimlerini araştırdı. Prof. Dr. Ahmet Bican Ercilasun’un danışmanlığını yaptığı ‘Tarihi Türk Lehçelerinde Hay İsimleri’ başlıklı çalışma hayvanların birbirinden değişik isimlerle isimlendirildiğini ortaya koydu.
Türkler, çok eski dönemlerde hayvancılıkla uğraşmaya başladı ve geçimlerini onlardan sağladı. Hem göçebe hem yerleşik periyotlarda hayvan isimleri çok çeşitli manalarda kullanıldı. Eski Türkçe, Orta Türkçe ve Yeni Türkçe diye isimlendirilen üç başka evrede 2 bin 732 hayvan isminin tespit edildiği araştırmada ‘Eski Türkçe’ devirleri diye tanımlanan Köktürk, Eski Uygur ve Karahanlı periyotlarından 535 isim belirlendi.
Türk kültüründe yeri çok özel yeri olan Türk’ün kanadı olarak nitelendirilen at yüzyıllardır birebir isimle anılmayı sürdürmüş. Dr. Öğretim Üyesi Kürşat Efe, “At sözcüğü en eski devirlerden beri yaşayarak günümüzde de varlığını devam ettiriyor. Atın yanı sıra sığır, koyun ve yengeç üzere birçok ismin bugüne kadar devam ettiğini görmekteyiz” dedi.
Eski Türkçe devrinde hayvan isimlerinin gerek verilişleri gerekse ses ve biçim pahaları açısından hayli dikkat cazibeli özelliklere sahip olduğuna değinen Kürşat Efe, şunları söyledi:
Geyik sözcüğünün ‘keyik’ olarak geçtiğini belirten Efe, Farslardan alınan ve bugün de kullanılan ’horoz’ sözünün en Eski Türkçede bulunmadığını, onun yerine ‘erkek tagaku’ sözünün kullanıldığını söyledi.
Efe, “Kertenkeleye ‘keler’ denildiği üzere efsanevi kurta da ‘böri’ denilmiş. Türk hayat ideolojisini ve kültürünü yansıtan taraflarıyla hayvan isimlerine ilişkin kavram alanının Eski Türkçede değerli bir yeri olduğunu böylece bu çalışmada gördük” biçiminde konuştu.