Birleşmiş Milletler’e bağlı Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ), önlenebilir anne ölümlerinin sıfıra indirilmesi için global ölçekte kampanya yürüten bayan hakları örgütlerinin ağır çabaları sonucunda, 2018 yılında 11 Nisan’ı Anne Sıhhati ve Hakları Günü ilan etti. 2000 yılından bu yana çocuk vefatları çabucak hemen yarı yarıya, anne vefatları ise yaklaşık üçte bir oranında azalsa da, bu vefatlar hala yakıcı boyutlarda. DSÖ’nün 2020’de açıkladığı bilgilere nazaran, her yıl gebelik ve doğum sırasındaki komplikasyonlar yüzünden 295 bin anne hayatını yitiriyor. Bu ölümlerin yüzde 86’sı gelişmekte olan ülkelerde meydana geliyor.
Bayanların sıhhat hizmetlerine, doğum denetim ve kürtaj imkanlarına erişimiyle önlenebilir olduğu belirtilen bu ölümlerin, dünyanın bir yılı aşkın müddettir gayret ettiği pandemi şartlarında daha da artmasından tasa ediliyor. CİSÜ Platformu sekretaryasını yürüten TAP Vakfı Genel Koordinatörü Nurcan Müftüoğlu, Memleketler arası Anne Sıhhati ve Hakları Günü kapsamında yaptığı açıklamada, yaşanan bu sıhhat krizinin bayan sıhhati üzerindeki tesirlerine dikkat çekti.
“Pandemi süreci, üreme sıhhati ve haklarına erişimi olumsuz etkilemektedir. Daha fazla sayıda bayan; inançlı annelik, doğurganlığın düzenlenmesi ve gebelik sonlandırma hizmetlerine erişememe riskiyle karşı karşıya” sözlerini kullanan Müftüoğlu, şunları kaydetti: “Pandemiyle uğraşın ana gündem hususuna dönüşmesi olağan fakat bu çabanın, cinsel sıhhat ve üreme sıhhati hizmetlerinde bu periyotta daha da aciliyet kazanan muhtaçlıkları kapsayacak biçimde yürütülmesi gerek.”
Doğum sırasında anne ve bebek vefatları üç katına çıktı
İngiltere merkezli Lancet mecmuasında Mart 2021’de yayımlanan, ortalarında Türkiye’nin de bulunduğu 17 ülkede yapılan araştırma, gebelerin sıhhat hizmetlerine erişiminin bu devirde kısıtlandığını, doğum sırasında anne ve bebek ölümlerinin üç katına çıktığını ortaya koydu. Londra St. George Hastanesi tarafından yürütülen araştırmaya nazaran, bunda hem sıhhat merkezlerindeki doluluk hem de gebe bayanların koronavirüs kapma endişesiyle hastanelere gitmemeyi tercih etmesi tesirli oldu. Öte yandan, sağlıklı doğumlar sonrası meydana gelen doğum sonrası yani lohusalık depresyonu, anneliğe bağlı dert bozuklukları ve annelerin ruh sıhhatinde bozulma da büyük oranda arttı.