His Bay – PembeNar Özel
Michal Bardavid dans ve hareket terapisti olmasının yanı sıra endüstriyel psikoloji alanında yüksek lisans yapmış bir ruhsal danışman, memleketler arası pek çok basın kuruluşunun Türkiye temsilciliğini yürüten genç bir anne ve Suriyeli mülteci çocuklar için başlattığı #iamchild projesiyle pek çok ülkede ses getirmiş bir gazeteci. Kendisiyle dans ve hareket terapisinin yararlarından #iamchild projesine kadar pek çok mevzuyu konuştuk.
Öncelikle Michal Bardavid kimdir?
Michal, artık öncelikle Vanessa’nın annesi, Murat’ın eşi… Zira aile benim için her şeyden daha değerli. Dans etmeyi seven, anı yaşamaya çalışan, paylaşıma, dostluklarına ehemmiyet veren, hayat uzunluğu eğitime inanan ve her gün elindekilere şükreden biri. Eğitim ve iş geçmişimden bahsedersek Boğaziçi Psikoloji danışmanlığı lisans, İstanbul Üniversitesi Endüstriyel Psikolojisi yüksek lisans ve International Institute for Dance Therapy (İspanya’da) dans terapisi eğitimi aldım ve Alman Dans Terapisi Birliği tarafından terapist unvanını aldım. Fakat 12 sene önce psikoloji alanı dışında medyada da çalışmaya başladım ve şu anda da etkin muhabirlik yapıyorum yabancı bir televizyon kanalında.
Tıpkı vakitte bir gazeteci, bir ruhsal danışman ve dans terapistisin. Çocuklarla ilgili ses getiren projeler yapıyorsun. Bütün bunları nasıl bir ortaya getirdin? Nasıl bir bakış açısının eseri olarak bunlar ortaya çıktı?
İnsanların farklı istikametlerinin olduğuna inanıyorum, mesela bir bankacı olabilirsiniz lakin birebir vakitte sanata da yatkınlığınız vardır, bu taraflarınızı keşfedip yaşatmak, farklı tecrübeler yaşamak ve dünyaya farklı katkılarda bulunmak çok keyifli bence. Hayatı daha dolu dolu yaşamanıza imkan sağlıyor. Benim için dans terapisi diye bir alan olduğunu keşfetmek de o denli oldu – dans etmeyi çocukluğumdan beri seviyordum aslında, üniversitede daha psikoloji danışmanlığını okurken “dans ve psikoloji” yazdım o vakit Yahoo’ya ve dans terapisi diye bir alan olduğunu gördüm, çabucak nasıl eğitimini alabileceğimi öğrenip peşine düştüm, İspanya’da eğitimime o denli başladım. Yıllar sonra dans terapisti olarak bir televizyon röportajına çıktığımda ise ekranda çok rahat olduğumu fark ettim. Dans terapisi eğitimim de vücut dilimi faal kullanmama sebep oldu… kısa bir mühlet sonra kendimi İngilizce haber spikerliği yaparken buldum. Son 8 yıldır ise yabancı bir kanal için memleketler arası muhabirlik yapıyorum, farklı ülkelerde olay yerine gidip haber yapmak hayata olan bakış açımı genişletti. Bir sürü kültür ve farklı hayat görmeme sebep oldu. Tabi dans terapisinden de vazgeçmedim, şu anda pandemi hasebiyle orta verdim, lakin 2009’dan beri Boğaziçi Üniversite’sinde dans ve hareketin ferdî gelişim üzerindeki tesiri bahisli bir seçmeli ders veriyorum.
2016 yılında Suriyeli mülteci çocukları duygusal olarak desteklemek ve savaşın çocuklar üzerindeki tesiri konusunda farkındalık yaratmak için #iamchild projesini başlattın. Bize biraz bu projeden bahseder misin? Hala devam ediyor mu?
Projeyi başlattığımda sıklıkla Suriye hududunda mülteciler üzerine haber yapıyordum. Suriyeli çocuklar ile her gün karşılaşıp onların yaşadıkları zorluklara şahit oluyordum. Savaş o kadar sert bir travma, çocuklar ise o kadar temiz ki… kalbim parçalandı. Psikoloji ve dans terapisi eğitimimi nasıl kullanabilirim, küçük de olsa nasıl bir dokunuşum olabilir diye düşündüm ve #iamchild projesini başlattım. Kamplarda, okullarda ve sonda yüzlerce mülteci çocuk ile dans terapisi ideolojisine uygun kısa atölyeler yaptım. #iamchild ritüeliyle, olumlama tekniğini kullanarak, birkaç eğlenceli hareket yaparken Arapça olumlu cümleler söyledik bir arada. Mesela “ben güzelim, ben seviliyorum” üzere cümleler söylerken kendimize sarıldık, kendimize sevgi vermenin kıymetinden bahsettik. Güldük, sarıldık, dans ettik, sevgi verdik birbirimize. Birebir vakitte bunu bir toplumsal medya hareketi olarak başlattım ve tıpkı ritüeli yüzlerce insan yapıp farkındalık gayeli görüntülerini paylaştı. Şu anda devam etmiyor, bir sonraki etap için biraz takviyeye ve vakte gereksinimim var. Dileğim birkaç farklı kelam ve hareketten oluşan yeni ‘şarkı’ yaratmak ve bunları Türkçe, İngilizce ve Arapça yapmak.
Dans ve hareket terapisinin nasıl yararları var? Hangi mental sorunların tedavisinde kullanılabilir?
Dans ve hareket terapisi inanılmaz bir birleşim yaratıyor – bu tıp psikoterapi çeşidinde yaptığınız çalışmalar hem çok derin, hem manalı, hem de tıpkı vakitte hafif olabiliyor. Dans ve hareket terapisi vücut ile hareketi araç olarak kullanır. Yaptığınız hareketler büsbütün kendinizi söz etmeye yöneliktir, asla estetik hedefli değildir. Yargısızca hareket etmek harikulade bir özgürlük duygusu da getiriyor. Klasik sözel terapide yaşananlara ek olarak vücudumuzu de kendimizi keşfetmek ve içimizdekileri tabir etmek için kullanıyoruz. Sözel olarak tabir bulmayan fakat vücudumuzda taşıdığımız, şuur altımızda yerleşmiş hisleri ortaya çıkarabiliyoruz. Onları fark etmek, yansıtmak ve üzerine çalışmak için vücut ve hareketi kullanmak çok yararlı oluyor. Daha derin bir çalışma ortaya çıkabiliyor. Sözlerle yaşananlarda kaybolmak yerine dans ve hareket ile çalışınca anda kalmak daha kolay olabiliyor. Sözlerle kendini çok yeterli söz edemeyen biri de bu terapiden çok faydalanabilir. Dans ve hareket terapisi birçok alanda kullanılıyor, ferdî gelişim gayeli terapilerin yanı sıra depresyon, anksiyete ve yeme bozuklukları üzere birçok farklı alanda kullanıyor, bu daha çok terapistin uzmanlığına da bağlı.
Dans ve hareket terapisinde nasıl bir yol izleniyor?
Öncelikle danışanın gereksinimi kıymetli – kişinin ne maksatla geldiği, seansın yapısını belirler. Bazen destekleyici müzik olur – ancak olması da koşul değildir. Değerli bir nokta şudur: hayatımızda olan değişimler vücudumuza yansır – fakat vücudumuzda değiştirdiğimiz, vücut lisanımıza eklediğimiz bir şey de hayatımıza yansır. Mesela öz itimat üzerine çalışmak isteyen bir şahısla vücutla çalışmak çok yararlı olabilir. Özgüveni düşük olan bir kişinin vücut lisanında omuzları daha içe hakikat, başı daha öne eğik olabilir. Biz seansta onun vücut lisanını geliştirmek üzerine çalışabiliriz, omuzlarını dik tutmak, yüksek sesle kendini var etmek, dimdik durarak kendini ortaya koymak üzerine çalışabiliriz… seansta yaşadıklarını içselleştirmeye başladığında, o değişimler hayatına da yansımaya başlayacaktır. Yalnızca sözel olarak, koltukta otururken ‘’ben buradayım, evet ben önemliyim’’ demek var… bir de dimdik bir duruşla, ayaklarını yere sertçe vurup yüksek sesle ‘’ben buradayım’’ diye haykırmak var… vücudunda o titreşimi hissetmek var, o gücü hissetmek ve inanmak var. Emin olun ikincisinde çok daha öz inancını hissedecektir. Yahut daha derin bir mevzu – bir travmayı atlatmak üzerine çalışıyor olabilirsiniz. Yaşadığınız travmayı vücudunuzda nerede hissettiğinizi araştırmak, hareketlerinizle tanım ettiğiniz ağrıyı hücrelerinizden güya dışarı salıyormuş üzere hayal etmek – o travmayı atlatmanıza daha çok yardımcı olabilir. Bir başka örneği okulda derste yaptığım bahis başlıklarından vereyim, ‘’hayır’’ diyebilmek. Bunun üzerine konuşmak da bir prosedür tabi ki, fakat bunu iki kişi karşılıklı kollarını kaldırıp birinin baskısına karşı gelerek ona ‘’hayır’’ demek ve bunu fizikî olarak gösterebilmek çok daha somut bir halde içselleştirmeye imkan sağlıyor. Bunların hepsi dans ve hareket terapisi seanslarında yaşanabilecek örnekler…
Pandemi periyodunda hepimiz çok fazla hareketsiz kaldık, çocuklar da tıpkı formda. Sen de bir anne olarak ebeveynlere meskende hareketi teşvik etmek için neler önerirsin?
Pandemiyle nitekim hareketsiz kaldık – bu da bizi yalnızca fizikî olarak değil ruhsal olarak da etkiledi. Münasebetiyle aslında gereksinimimiz olan ruhumuza da düzgün gelecek hareketler yapmak. Yaşadığımız hisleri, o sıkışıklığı, gerilimi dışarı atmaya gereksinimimiz var. Bunun için tabi dans terapisi ideolojisiyle yaklaşmak istiyorum, benim teklifim sevdiğiniz bir şarkıyı çalıp dans etmeniz… fakat tabi ki olağan manada yalnızca ‘’dans’’ değil. Kendinizi, hissinizi, ruh halinizi söz etmek niyetiyle hareket etmeniz. İç güdülerinizi takip ederek – nasıl göründüğünüzü düşünmeden, güya siz bedeninizi değil, bedeniniz sizi yönetiyormuş gibi… kendinizi özgür bırakarak. Evvel nasıl bir ruh halinde olduğunuzu fark edip bir müzik açın ve sonra ritmi hissedip hareket etmeye başlayın. Mesela gerilimli bir gün geçirdiyseniz ve biraz bu enerjiyi dışarı atmak isterseniz, süratli tempolu ritmik bir müzik açıp yere ayağınızla sert basın, kollarınızla o birikmiş gerilimi attığınızı hayal edin. Güya bedeninizde denizden çıkmış üzere su damlaları var ve siz onları silkeliyorsunuz – her hareket ile geriliminizi dışarı attığınızı hayal edebilirsiniz. Biraz sesinizi kullanmak da isteyebilirsiniz… içinizden geldiği üzere.
Yahut çocuğunuzla dans etmek isterseniz – bir ‘’saçmalama’’ dansı yapabilirsiniz… içinizden gelen hareketlerle yargısızca… İçinizdeki çocuk hareket etse – hiç kalıpları olmasa, o nasıl olurdu onu hayal edin mesela. Hislerin dansını yapabilirsiniz mesela çocuğunuzu yönlendirmek isterseniz, memnun dansı, öfkeli dansı, ve saçmalama dansı üzere farklı hisleri söz bulabilsin diye.
Bir diğer teklifim ise benim her gün yapmaya çalıştığım kısa bir idman – vücuduma sevgi vermek. Aslında zati vücudum benim bir yansımam, kendime temas ettiğim yerim, konutum tıpkı vakitte. Hasebiyle vücuduma sevgi verirken aslında kendime sevgi veriyorum birebir vakitte. Hepimizin yapması gereken bir şey. Günlük hayatta diğerlerine sevgimizi vermeyi faal olarak yapıyoruz ancak kendimizi unutabiliyoruz. Vücuduma beni sıhhatle taşıdığı için, hayatımdaki her şeyi yapmaya imkan sağladığı için teşekkür ediyorum hareketlerimle… sarılıyorum kendime, kollarımı okşayıp sevgi veriyorum kendime. Bunu da 7 aylık kızımın karşısında yapıyorum ve ona da söylüyorum – düzgün ki varsın diye ve öpücükler yolluyorum ellerimle. Bayılıyor buna, şimdiden kendini sevmenin değerini ona anlatmaya çalışıyorum. Bu birebir vakitte bir şükretme antrenmanı; sıhhatime şükrediyorum, uyandığıma, aileme, barınacak bir konutum olduğuna…
Son olarak pandemi ile birlikte artan çocuk hareketsizliğine ve dijital bağımlılıklara alternatif sunabilmek için çocukluğumuzda koltuk minderleri ile kurduğumuz oyunlara çok benzeyen bir koltuk yarattın. Bunun ortaya çıkışı nasıl oldu? Pandemi periyodunda çocuklarınla geçirdiğin vaktin bunda tesiri oldu mu?
YAYA Play Couch ismini verdiğim hem açık uçlu bir oyuncak hem de bir koltuk olan eseri çıkarmak benim için çok heyecan verici. Bu zati yurt dışına var olan, çok oturmuş bir konsept, Amerika, Avustralya ve Kanada’da çok tanınan bir eser. Benim için çocuk gelişimi vizyonumun bir yansıması. Ben açık uçlu oyuncakların yararına inanan biriyim, çocukların hayal dünyasını geliştirdiğini tüm araştırmalar gösteriyor. YAYA Play Couch da modüler 8 sünger bloktan oluşuyor, dev lego modülleri üzere düşünebilirsiniz. En klasik formda rahat bir koltuk olarak birleştirebilirsiniz, lakin asıl cümbüşü blokları istediğiniz biçimlerde birleştirip farklı oyunlar, yani hayaller kurmak. Bir gün bir uzak mekiği, bir gün bir kale, sonraki gün bir volkan olabilir. Hayal dünyasını geliştiren oyuncaklar da çocukların sorun çözme, fikir üretme üzere maharetlerini geliştiriyor. Çocuklar oyun oynarken belirli bir gayeyle değil, özgür olarak oyun oynuyor. Bir de kale yahut çadır üzere formlar oluşturulduğunda, çocuklar için bir inançlı alan hissi veriyor. Hangimiz koltukların ortasında çarşaflarla oynamadık ki? Kendi özel alanımız üzere olurdu orası. YAYA Play Couch da bu hissi veriyor çocuklara. Bir de süngerlerden oluştuğu için zıplayıp güç atmak için de ülkü bir oyun alanı. Pandemide çocukları olan arkadaşlarımdan en sık duyduğum keder etkin olamamak, ekran bağımlılığı, can sıkıntısı… YAYA Play Couch bunların hepsine olumlu bir alternatif sunuyor.