Kent merkezinden geçen Bitlis Deresi’nin ıslah edilerek kentin tarihi dokusunun ortaya çıkarılması maksadıyla Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından geçen yıl Dereüstü Islah Projesi hayata geçirildi.
Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Vilayet Müdürlüğü tarafından yürütülen proje kapsamında, derenin üzerine vakitle inşa edilen binalar yıktırıldı.
Binaların yıkılmasıyla kent açısından tarihi kıymete sahip 8 köprüyü ortaya çıkaran vilayet müdürlüğü, onarım çalışması yapılan köprüleri etraflarındaki başka yapıtlarla turizme kazandırmayı hedefliyor.
Bitlis Eren Üniversitesi (BEÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Demirtaş, Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesinde Bitlis Deresi’nin üzerinde heyeti 28 köprüden bahsedildiğini söyledi.
Demirtaş, 19. yüzyılda dere üzerinde 24 köprü bulunduğuna ait kayıtlar olduğunu belirterek, şöyle konuştu:
“Günümüzde bu köprülerin sayısında önemli azalma meydana gelmiş ve vakitle tahribata uğramış. Kimileri büsbütün yıkılmış kimileri yıkıldıktan sonra restore edilmiş. Daha sonra Bitlis Deresi üzerinde binaların inşasına müsaade verilmiş ve derenin üzeri kapatılmış. Bu projeyle derenin üzeri açıldı. Betonarme yapıların yıkılmasıyla doğal olarak Bitlis’in tarihi dokusu ortaya çıkmaya başladı. Zira kent merkezi yalnızca köprülerden ibaret değil, kentin içinde kalesi, Ulu Cami, Paşa Hamamı, çok sayıda köprü, yamaçlarda cami ve kiliseler var.”
“Köprülerde 16. yüzyıl mimarisi hakim”
Etraflarındaki betonarme yapıların azalmasıyla Paşa Hamamı ve Alemdar Köprüsü’nün görkemli mimarisinin daha besbelli hale geldiğini anlatan Demirtaş, dere ıslahı için inşa edilen duvarların ve onarım çalışmasının köprülerdeki tarihi dokunun kaybolmamasına dikkat edilerek yapılması gerektiğini aktardı.
Birden fazla kemerli olan ve kesme taştan inşa edilen köprülerde 16. yüzyıl mimarisinin hakim olduğunu vurgulayan Demirtaş, şunları kaydetti:
“Köprülerde 17, 18 ve 19. yüzyıllarda da onarım çalışmalarını aslına uygun yapmaya çalışmışlar. Büyük oranda buna dikkat etmişler. Artık de birebir şeyin olması gerekiyor. Bunlar tarihin şahitleridir. Şayet bu proje tamamlanırsa bunu diğer projelerle desteklemek gerekiyor. Zira derenin üstünü açmakla Bitlis’in tarihi dokusu ortaya çıkmış olmuyor. Yalnızca bir kısmına vakıf olacağız lakin Bitlis bir bütün olarak tarih kenti. Şayet turizmin daha güçlü hale gelmesini istiyorsak bunu öteki projelerle desteklememiz gerekir.”