Merhum Bekir Topaloğlu Hocanın sıhhatinde iken yayınlamayı düşündüğü lakin 2016 yılında ani vefatıyla yayınlanamayan hatırat ve günlükleri nihayet okuyucu ile buluştu.
17 Kasım 1932 yılında Trabzon’un Of kazası Dernekpazarı nahiyesine bağlı Fotgene (Taşçılar) köyünde dünyaya gelen ve ilim tahsili için çıktığı yolda Türkiye’nin hatırı sayılır âlimlerinden birisi olarak ömrünü tamamlayıp 9 Mart 2016 tarihinde vefat eden merhum Prof. Dr. Bekir Topaloğlu Hoca, 84 yıllık hayatında değerli ilmi çalışmalara imza atmış, binlerce talebe yetiştirmiş, dini hayatımızın değerli noktalarına ve kırılmalara şahitlik etmiş bir isimdir.
Hayat deneyimlerini, yaşadığı hadiseleri paylaşmak üzere yayınlamayı dilek ettiği anıları ve günlükleri, hayatta iken teşebbüste bulunmasına karşın ani vefatı ile yayınlanamamıştı. Nihayet beş yıllık bir ortadan sonra hatırat ve günlükler Günlerim Bu türlü Geçti (Ensar Vakfı yay., İstanbul 2021, 686 s.) serlevhası ile yayımlandı. Günlüklerin birinci yayınlanma teşebbüsünde gerek ailenin gerekse en yakın dostu Tayyar Altıkulaç’ın şerhleri, yaşanan çekinceler ve pürüzler maalesef çözülemediği için merhum Bekir Topaloğlu Hocanın 1975-2016 yılları ortasında tuttuğu günlüklerin tamamının kitaba yansımadığını görüyoruz.
KARŞILIĞI MÜŞKÜL SIKINTI SORULAR
Dini hassasiyeti yüksek bir muhitte doğan ve küçük yaşta hafızlığını tamamlayan Bekir Topaloğlu Hoca, imam-hatipli yıllarının sonlarına gerçek dünyayı ve Türkiye’yi tanımaya ve mukayeseye çalışması onu birtakım soruları sormaya mecbur bırakmıştır: “Hakk’ın temsilcisi olan İslâm âleminin hüsranı neden? Ehl-i batıl niye muvaffak? Bu kadar samimi ve büyük antaya escort İslam mücahidi neden muvaffakiyete ulaşamamış?” Bu sorular sonucunda vardığı sonuç ise “Kabahat İslamiyet’te değil, Müslümanlardadır” olmuş. Hakikaten anıların kayıt altına alınma münasebetini merhum Bekir Topaloğlu şöyle açıklıyor:
“Kâfirler, münafıklar, fasıklar ve mücrimler, hatta ibadet hayatında tembelliği bulunan samimi mü’minler bir yana, ibadetini aksatmayan Müslümanların, daha da ileri giderek diyeceğim ki ulemanın ve din adamlarının zaaflarını gördükçe, bundan doğan korkaklık, tembellik ve ayrılıkları müşahade ettikçe, din-i mübin-i İslam’ın ne kadar sahipsiz olduğunu, gizli-aşikâr, şuurlu şuursuz, direkt doğruya yahut dolaylı ne kadar taarruzlara, ihmallere maruz kaldığını anladım. (…) İşte istedim ki bu sıkıntımı, hislerimi, bu alanda karşılaştığım düşünceleri ve daha sonra vardığım sonuçları kaleme alayım. Tahminen bir gün nasip olur da yayımlanırsa benden sonraki kuşağa yararı dokunur. Benim yürümeye mecbur olduğum yolları onlar daha kısa bir vakitte kat’ederler.” (s.18)
Bekir Topaloğlu, ne şöhretin, ne paranın tutkusuna kapılmadığını, yazdıklarının da aslında bir mes’ele edindiği davasında yaşanan çarpıklıkların iç yüzünün anlaşılması, kederlerin tam olarak teşhis edilebilmesi gereğinden kaynaklandığını belirtiyor.
TOPAL HOCADAN HAFIZLIK VE İLİM YOLUNDA BİRİNCİ İCAZET
Bekir Topaloğlu, birinci dini tedrisi ve hıfzını dedesi Topal Hoca ismi ile maruf Mehmet Hanefi Kutluoğlu’nda (1880-1972) tamamlıyor. Yüzlerce hafız ve talebe yetiştirmiş Topal Hoca’nın oğlu M. Yahya Kutluoğlu babasını anlattığı kitabında şöyle bir kayıtta bulunmaktadır: “Öğle namazından sonra hafızların dinlenmesine başlanırdı. (…) Ağır olan derslerin okutulması için babam bazen gece yarılarına kadar ders hazırlığı yapardı. Çünkü Bekir Topaloğlu üzere zeki ve çalışkan öğrencilerin karşısında rahat ders verebilmek için çok lara escort uygun hazırlanmak gerekiyordu.” (s.23) Dededen hafızlık yapıp Arapça eğitimine başlayan Bekir Topaloğlu, dedesinin imamlığa başlaması ile Kabro Hoca namı ile anılan Hasan Er’e devam etmiş ve icazet almış. 1949’da alınan icazetname’deki şu tabirler Bekir Hocanın hayatının hangi istikamette şekilleneceğini de ortaya koymaktadır:
“….bu yoksulun ilim meclislerine devam edenlerden biri de Trabzon-Oflu-Holalı olup dini ilimlerde derinleşmiş ve akli istidlâller alanında kesin bilgi düzeyine ulaşmış, Topalzâde diye bilinen Hüseyin oğlu Hafız Bekir Sıdkı’dır. (…) Ben kendisinde hakka isabet eden bir fikir ve hareket olgunluğu sezip müşahede ettim. Allah Teâlâ daha fazlasını lütfetsin” (s.52) Hakikaten 1952 yılında İstanbul İmam Hatip’e kaydolması ve 1959 yılında burayı birincilikle bitirmesi ve akabinde başladığı Yüksek İslam Enstitüsünü de tekrar 1963 yılında birincilikle bitirmesi ondaki ilim istidadının en büyük göstergeleridir.
JENERASYON HAREKETİ VE KUR’AN OKUMA KÜMELERİ
Tahsil hayatı ve sonrasında yaşadıklarını, gözlemlediklerini kimi vakit Mekke, kimi vakit da Medine periyodu Müslümanlarının yaşadıklarına benzeten Bekir Topaloğlu Hoca, ne olursa olsun -zalim tipler dışında- “insanı seveceksen kusurunun olabileceğini bilerek seveceksin” der. Gerçekten Nurettin Topçu’nun bir seferinde “insanın içi zift üzere kapkara da olsa kesinlikle orada yeterli bir cevher vardır. Bütün problem o cevhere nüfuz edip geliştirmektir.” demiştir. Bütün aksaklıklara karşın devrin Bekir Topaloğlu’nun da öncülük ettiği idealist gençleri, Hizmet Nesli/Örnek Kuşak çalışmasına başlamışlar. Gaye aşikâr İmam Hatip ve Enstitü öğrencilerinin daha uygun yetişmeleri için çalışmalar yapmak, önlemler side escort almak. Bu amaçla Kuşak Vakfı kurulur, akabinde Jenerasyon Mecmuası, Jenerasyon Yayınevi… 1960’lı yıllarda oluşturulan Kur’an Kümelerine da tekrar Bekir Topaloğlu, Hayreddin Karaman öncülük ederler. Onbeş günde bir sırayla halkanın içinde yer alan isimlerin meskenlerinde buluşulur ve Kur’an okumaları yapılır. Hasan Basri Çantay ve Ömer İstek Doğrul’un meallerinden hatimler indirilir. Tıpkı halkalarda Riyazu’s-salihin de okunmaktadır.
YAKIN PERİYOTTA DİNİ HAYATIMIZ
30 defterden oluşan lakin sonlu bir kısmını gördüğümüz günlüklerde gündelik siyasetten, dedikodudan uzak durmuş ve hayatını ümmetin ve gençliğin istifadesine sunulacak eserler neşretmeye, başka yandan istikameti sağlam talebeler yetiştirmeye adamış bir âlim portresi ile karşılaşıyorsunuz. Bilhassa Bekir Topaloğlu Hocanın Yüksek İslam Enstitüsü yılları, yurt dışı seyahatleri, Hac ve Umre görevleri, 70’li yıllarda okulda yaşanan boykotlar, 28 Şubat süreci ve başörtüsü sıkıntısı, Diyanet kurumu, TDV İslam Ansiklopedisi, İSAM ve burada yaşanan külfetler yanında, kadim arkadaşı Tayyar Altıkulaç’ın Din Eğitimi Genel Müdürlüğü, Diyanet İşleri Lider Yardımcılığı, DİB Başkanlık Periyodu, Siyasete girişi, İSAM ve TDV bünyesinde yaptıkları, ilmi çalışmaları günlüklerin omurgasını oluşturuyor.
BAYRAM ZİYARETLERİ VE BİR HATIRA
Bekir Topaloğlu Hoca, tertipli olarak her bayram arkadaşları ile hocaların konutlarına ziyaret yaparlar. 27 Eylül 1976 tarihli kayıtta Hayrettin Karaman, İsmail Karaçam, Saim Yeprem, Yakup Üstün, Ahmet Kahraman buluşup yola çıkarlar. Ziyaretin birinci durağı Sabri Ülker’dir. Daha sonra Süleyman Süleymangil, Kemal Edip Kürkçüoğlu, Ahmet Davudoğlu, Bekir Sadak, Mehmet Zahit Kotku, Emin Saraç, Ali Yakup Cenkçiler, Mahmut Bayram hocalar ziyaret edilir. Mehmet Zahit Efendi’yi ziyaretlerinde, Pir Efendi cuma namazından sonra zuhr-ı ahirin kılınıp kılınmayacağını sorar. Hayrettin Karaman ise bunun hicri III. asırdan sonra zuhur ettiğini, daha evvel kılınmadığını söz eder. Mehmet Zahit Efendi ise “Osmanlılar bunu kıldılar, kılınmaması icap etseydi kılmazlardı.” biçiminde yanıt verir. Hayrettin Karaman da bunun üzerine “fitneden korkmuşlardır, bu tıp hususlarda sünneti bilmeli, ama çok müfrit olmamalı” der. Mehmet Zahid Efendi de bunun üzerine bu mevzu ile alakalı yazdığı yarım sayfalık yazıyı okur. Yazı ilimsiz fetva vermemek üzerinedir. Tekrar sohbetin devamında Mehmet Zahit Efendi tarafından Vehhabilikten bahsedilir. Lakin Hayreddin Karaman bu hareketin Türkiye’de yayılma imkânı olmadığını söyleyerek ziyareti tamamlar ve ayrılırlar. Her bayram devam eden bu ziyaretlerde Ramazanoğlu Mahmud Sami Efendi, Dr. Beşir Akınal, Muhammed Tanci, Hafız Abdurrahman Gürses de uğrak yeridir.
Bekir Topaloğlu Hoca muhkem duruş sahibi bir âlim olarak görevini tamamlayıp bu dünyadan göçtü. Geride “Günlerim Bu türlü Geçti” diyerek güzel bir sada bıraktı. Ruhu şad olsun.