Tıp alanında her geçen gün artan bilimsel- teknolojik alt yapı ve ileri uzmanlıkların sayesinde riskli bebeklerin önlenmesinde, takibinde ve müdahalesinde değerli gelişmelerin sağlandığını belirten Çocuk Nöroloji Uzmanı Dr. Ece Gültekin, “Artık ‘Preimplantasyon tanı’ olarak tanımlanan metotlarla mümkün nörolojik problemler şimdi bebeğin oluşumu öncesi belirlenerek önlenebiliyor” dedi.
Anne karnında, doğum anında yahut yenidoğan devrinde karşılaştıkları meseleler nedeniyle gelişimlerinin olumsuz tarafta etkilenme riski fazla olan çocuklar, ‘riskli bebekler’ olarak kabul ediliyor. Bilhassa ömrün erken devirlerinde şimdi nörolojik sistem oluşurken gelişen hasarların ilerleyen devirlerde daha önemli nörolojik meselelere yol açabilme ihtimalinin daha yüksek olduğuna dikkat çeken Çocuk Nöroloji Uzmanı Dr. Ece Gültekin, hasarlanmanın nedeninin kalıtsal, biyolojik ve çevresel faktörlere bağlı olabileceğini söyledi.
Riskli bebek oluşmadan belirleniyor
Bebeklerde nörolojik hastalıklara yol açan nedenlerden kimilerinin kısmen yahut büsbütün önlenebileceğinin altını çizen Uzm. Dr. Gültekin, “Tıp alanında her geçen gün artan bilimsel ve teknolojik alt yapı ve ileri uzmanlıkların sayesinde riskli bebeklerin önlenmesinde, takibinde ve müdahalesinde çok değerli gelişmeler sağlandı. Artık riskli bebekleri tanımlama çalışmaları şimdi oluşum öncesi başlamaktadır. ‘Preimplantasyon tanı’ olarak tanımlanan bu prosedürlerle mümkün nörolojik sıkıntılar şimdi bebeğin oluşumu öncesi belirlenmeye çalışılmaktadır. Bu gayeyle genetik tetkikler de her geçen gün artan formda, yeni prosedürler eklenerek kullanılmaktadır” diye konuştu.
Gebelik devrinde oluşabilecek risklerin hem bebek hem de taşıyıcı olarak annenin risk faktörleri ile değerlendirildiğini söz eden Uzm. Dr. Gültekin, bu gayeyle ultrasonografinin artık rutin olarak kullanıldığını, genetik, metabolik ve gereken durumlarda ileri görüntüleme tetkiklerinin yapılabildiğini, hatta anne karnında bebeğe müdahaleler gerçekleştirilebildiğini vurguladı.
Doğum tartısı düştükçe beyin hasarı ihtimali artar
Gebelik takiplerinin hem anne hem de bebek açısından hayli değerli olduğuna dikkat çeken Çocuk Nöroloji Uzmanı Dr. Ece Gültekin, dikkat edilmesi gereken durumları şöyle açıkladı: “Bebeğin anne karnından çıkışı ile birlikte karşılaşabileceği riskler de artmaktadır. Doğum süreci ile bağlantılı meseleler, çoğul gebelik ve erken doğum bu risklerin en sık görülenleridir. Yenidoğan devrinde teneffüs külfetleri, yapay teneffüs dayanağı muhtaçlığı üzere faktörler de bebeğin gelişmekte olan nörolojik sistemine hasar riski yüksek olan durumlardır. Yeniden bu periyotta beyin kanaması, nöbet geçirme, kan şekeri düşüklüğü, beslenme yetersizlikleri, sarılık yahut geçirilen çeşitli enfeksiyonlar ile nörolojik hasarlanma riski de besbelli halde artmaktadır. Gelişen sıkıntıların şiddeti ile nörolojik hasarlanma her vakit uyumlu olmayabilir. Fakat doğum haftası ve doğum yükü düştükçe nörolojik sıkıntıların ortaya çıkma ihtimali de o derece artmaktadır. Bu bebeklerde ilerleyen vakitlerde serebral palsi (beyin felci), nöbet geçirme, görme, işitme yahut kas iskelet sistemi ile ilgili meseleler görülebilmektedir. Bazen de bilişsel sorunlar, öğrenme zahmetleri, davranış bozuklukları ya da dikkat eksikliği ile karşımıza çıkabilmektedir.”
Multidisipliner yaklaşım kural
Nörolojik etkilenmenin saptanabilmesi için öncelikle olağan gelişim basamaklarının, çocuğun toplumsal gelişim, lisan, ince ve kaba motor marifetlerinin detaylı kıymetlendirilmesi gerektiğini belirten Uzm. Dr. Ece Gültekin, “Gelişim tarama testleri bu çocukların hem tanınmasında hem de takibinde kullanılmaktadır. Riskli bebek izlemi, multidisipliner bir yaklaşımı gerektirir. Çocuk nöroloji ile öbür branş tabiplerinin, ayrıyeten çocuk gelişim uzmanı, konuşma ve lisan terapisti, diyetisyen ve fizyoterapistler eşliğinde çocuğun gelişiminin yakından kıymetlendirilmesi, takibi ve gereken vakitte gereken müdahalelerin yapılması kıymet taşır. Riskli bebek takibinde hedef, erken teşhis ile bu bebeklerin karşılaşabileceği sorunları en aza indirebilmek ve onları ulaşabilecekleri en yüksek işlevsel seviyeye ulaştırabilmektir” dedi.