Tekraren el yıkamak… Duş alma mühletinin ve sıklığının artması… Paklık eserleri ve antibakteriyel eserlerin olağandan fazla tüketilmesi… İşyeri ve hastane üzere ortak kullanımların olduğu yerlerden kaçmak… Tüm dünyayı saran koronavirüs salgını, birçok dert ve tasayı de tetikliyor, artırıyor. Bunlardan biri de, kişinin mikrop bulaşması tasasıyla hayatını olumsuz tarafta etkileyecek seviyede tedbir alması olarak tanımlanan, misofobi.
Bilhassa obsesif kompulsif bozukluğu bulunan şahıslarda daha sık rastlanan bu durum, kişinin endişe ve tasa seviyesini denetim edememesi nedeniyle hayat kalitesini önemli boyutta düşürebiliyor. Koronavirüsün bulaşma riskinin belirsizliğinin misofobi hadiselerinde artışa sebep olduğunu belirten Psikolog Cansu İvecen, misofobinin tedavi edilmediği takdirde kişinin kendini mutsuz hissetmesine, tasasının artarak devam etmesine, gelecekle ilgili ümitsizlik ve çaresizlik hisleri nedeniyle depresyon ve obsesif kompulsif üzere çeşitli hastalıklara yakalanmasına yol açabileceğini söyledi.
Psk. İvecen, bahisle ilgili kıymetli ihtar ve tekliflerde bulundu.
Paklık abartılıyor
Misofobi; kişinin günlük hayatını olumsuz istikamette etkileyecek seviyede endişe ve korku uyandıran mikrop kapma ya da pislik bulaşması üzere kanılar sebebiyle fazladan tedbir alma durumu olarak tanımlanıyor. Misofobi denilince akla öncelikle mikrop ya da virüs kapma korkusu gelse de, bu sorunu yaşayan bireyler beden sıvılarından pislik bulaşması kaygısını de ağır bir formda hissediyor. Misofobi, belirsizlikle birlikte ortaya çıkan kaygı hissiyle baş etmede zahmet yaşayanların dokunduğu yerlerden mikrop kapacakları üzere olumsuz niyetleriyle tetiklenebiliyor
Pekala, misofobi nasıl ortaya çıkıyor? Genetik ve çevresel faktörler misofobi gelişmesine neden olabiliyor. Bilhassa obsesif kompulsif bozukluğa sahip olan şahıslar risk altında. Misofobi; kirlenme ve mikrop kapmaktan duyulan çok kaygıyla birlikte çok kere el yıkama, duş alma sayısının artması ve müddetinin uzaması, paklık ile antibakteriyel eser kullanımının olağanın çok üzerinde olması, kirli ya da mikroplu olduğu düşünülen yerlerden kaçınma üzere belirtilerle ortaya çıkıyor. Bu bireyler yalnızca mikroplardan değil, ayrıyeten kirlilikten ve salgın hastalıklardan da korkuyor ve bu endişe hali kişinin hayat kalitesini önemli boyutlarda düşürebiliyor.
Kişinin gerçek bir tehlike karşısında tedbir alması hayatta kalmasını sağlıyor. Fakat misofobi yaşayanlar, gerçek bir tehlikeyle karşı karşıya kalmasalar bile; algıladıkları, farkında oldukları ve anlamlandırdıkları bir grup durumlara karşı oluşan tehlikenin yüksek olduğunu düşündükleri için artan bir dehşet ve dert yaşayabiliyorlar. Düşünsel olarak oluşan tehlikeyi sonlandırmak ismine aldıkları birtakım tedbirler tasa hissinin tetiklenmesine ve artarak devam etmesine sebep olabiliyor. Kişi tehlikeli olduğunu düşündüğü yerlerden kaçınıyor. O ortamda bulunması gerekirse de yaşadığı tasayı azaltmak için düşünsel ve davranışsal olarak tedbirler alıyor. Onun için tehdit içeren yer; iş yeri, hastane, konut ziyareti üzere kalabalık ortamlar ya da ortak tuvalet kullanımının olduğu yerler olabiliyor. Mikrop kapma dehşetiyle birlikte çok antibakteriyel eser kullanımı, mikrop kapma mümkünlüğünün olacağı ortamlardan kaçınma üzere bir grup tedbirler kişinin anlık olarak korkusunu azaltsa da, uzun vadede bu hissin daha da artmasına ve alınan tedbirlerin fazlalaşmasına neden oluyor. Bu da günlük ömründe yapabileceği ve muhtaçlığı olan birtakım aktiviteleri gerçekleştirmesini önlüyor.
Misofobi tedavisi
Misofobi tedavi edilmediği takdirde kişinin ömrünü önemli boyutlarda kısıtlayan bir hale dönüşebiliyor. Korku hissinin artarak devam etmesi, gelecekle ilgili ümitsizlik ve çaresizlik hissini tetikleyebiliyor. Ayrıyeten tasa hissinin devam etmesi kişinin kendi ömrüyle bir arada birlikte yaşadığı şahısları de olumsuz etkileyeceği için aile ve toplumsal bağlarının bozulmasına yol açabiliyor.
Misofobi belirtileri gösteren şahısların kesinlikle bir uzmana başvurması gerekiyor. Tedavinin formu kişinin dert seviyesine nazaran belirleniyor. Tasa bozukluklarında ispata dayalı bilinen ve en yaygın kullanılan tedavi tekniği, bilişsel davranışçı terapileridir. Bu tedavi sisteminde kişi, kaçındığı durumlara terapistle birlikte planlanarak, kademeli olarak karşı karşıya geliyor. Yanlışlı değerlendirmeleri ile davranışının fonksiyonu sorgulanarak bilişsel yapılanmanın yine oluşmasına yarar sağlanıyor. Böylelikle kişi bulunduğu ortamı ve davranışlarını, aldığı tedbiri daha gerçekçi bir halde değerlendirebiliyor. Psikoterapiyle birlikte medikal tedavinin düzenlenmesi terapi sürecinin aktifliğinin daha artmasını sağlayabiliyor. Tedaviyle birlikte hastanın tehlike algısının değişmesi ve bu doğrultuda baş etme hünerlerinin artmasıyla misofobi sorunu ortadan kalkabiliyor.