ARİF AY
Bir oluşun, bir başlangıcın an an tekrarının, dönüşümünün bütün bir hayatı içine alan bir seyahate tekabül ettiğini biliriz; ancak, her tekrarın bir evvelkinden farklı özellikler taşıdığının kimi vakit farkında olmayabiliriz. Dolaysıyla, hayatın bir dönüşümden, bir çalkantıdan, bir gelgitten ibaret oluşunun şiirini yazıyor Yunus Karadağ.
Bir tarafta Herakleitos’un “Bir ırmakta iki sefer yıkanılmaz” kelamıyla örtüşen an an tekrarın farklılığı, öteki tarafta ise “deniz” imgesi üzerinden bitmeyen dalgalanma ve çalkantı…
Genç bir şairin bu birinci kitabında (Gökyüzü Koşarken, Muhit Kitap 2020) bir imgeyi okurun belleğinde, hayatın karmaşık gizlerine yönelik farklı farklı çağrışımlara yol açacak kadar ustalıkla kullanması, onun şiir seyahatine dair umutlu bir başlangıcı işaret etmektedir.
Muhit’in Mayıs 2021 sayısında yer alan “Suyun Unutuluşu” başlıklı şiiri de “Gökyüzü Koşarken”e eklemek istedim. Zira, bu şiir de hem telaffuz hem de imge istikametinden kitaptaki şiirlerle birebir gökyüzünü paylaşıyor. “Seni gören gemiler unuttular denizi” diyor şair, tıpkı “Gökyüzü Koşarken”deki deniz imgesinin geçtiği dizelerde olduğu üzere.
“Deniz”, Karadağ’ın sıkça kullandığı imgelerden biridir: “Kimse sularına dokunmuyor denizin”, “Annemin ellerinde saçı dökük denizler”, “Yırtılana dek giyeceğim denizi” ile bir giysiye dönüşen denizden, “Önce taş denizlerini aşmalıyım senin”e, “İlkbaharda ölüler eski denizler gibi”den, “Kamyon kasasında üstü açık denizler”e, “Benim babam denize / Yağmurlu pakistanlar bırakırdı her sabah”a, her biri hayatın bir öbür veçhesine dair güçlü çağrışımlar içeren bu “deniz” imgesi birebir vakitte şairin şiir dünyasının kapılarını açacak birer anahtar özelliği de taşmaktadır.
MEVTİ BİLE BİLE YAŞAMAK
Karadağ, bir iç seyahatin şiirini yazıyor bir bakıma. Bu bir hayat seyahatidir: “taş denizleri” aşmayı gerektirir. Şaire mahsus üzere görünen bu seyahatte hepimiz varız; zira, hayat hepimizindir, hepimiz dünya denilen bir gemide yol almıyor muyuz? Doğuşla başlayan bu seyahatte bir limanı gerimizde bırakırken bir diğer liman menzilimiz oluyor: “Delirmeden çıkılmaz bu yola / Her yanından su alan gemilerimle / Buradan nasıl geçemeyeceğimi / Ne yapsam geçemeyeceğimi / Dur durak bilmeden geçemeyeceğimi / Sana tekraren yenilmek istiyorum.” Diyen şair, tasavvufî bir hikmetle buluşturur bizi; ‘yenilmek’ nefsi yenmek, yaratıcıya teslim olmak manasını da içermez mi?
Vefatı bile bile yaşamak insanın en trajik yanıdır tahminen de. Hele de vefatı bir son, bir yok oluş olarak gören insanın hâlini lakin “delirmek” sözcüğü karşılayabilir. Hayatı “saçma” gören Camus’nün niyetine denk düşen bir hâldir bu. Halbuki vefat, Müslüman için ebedî âleme geçişin kapısından öteki bir şey değildir
“Deniz” imgesinden sonra sıkça geçen imgelerden biri de “ölüm” imgesidir. “Ölüm” imgesi de çok boyutlu bir imge olarak yer alıyor şiirlerde. Vefat imgesi ekseriyetle çocuk imgesiyle iç içedir. Bu biraz da çağın çocuk öldüren bir çağ oluşuna atıftır tahminen de. Elbette yalnızca soyut düzlemde yer almaz vefat. Yeniye dair acıları, vefatları çağrıştırır bir yandan. Filistin’de, Bağdat’ta, Bosna’da, Suriye’de, tüm coğrafyalarda öldürülen çocuklar gelir gözlerimizin önüne.
Karadağ’ın şiirinde vefat hayatın en dinamik, en canlı, en devingen olgusu olarak yer alır: “Ben ne sanıyorum kendimi / Yanıp sönerken başucumda vefatlar / Birinci sözde dağıldı mürekkebim.” Diyen şair, mevtin kuşatıcı tarafına çeker dikkatimizi. Mevtle iç içe olan insanın bir eforu da vefatı ötelemektir, onu geciktirme dileğidir. Kuşkusuz bu, mevtten kaçmak değil. Olsa olsa, ondan müsaade talep eder; söyleyeceğini söylemek için, kelamını tamamlamak için. Şairin şu dizelerinde olduğu üzere: “Biliyorum / bir gün ölmesem diyeceğim / -bari bugün ölmesem- ve o gün öleceğim. / Daha söyleyecekleri varken susmayı kim ister?”
Vefat, çocuk ve güvercin üçlüsünde kırgın bir çocuğun dünyasıyla yüzleşiriz. Annenin her akşam ağıtlarla uyuttuğu “Ölü kuşlar kanardı gecelerime”, “Hiçbir şey demeden ölürdü güvercinim” dizeleriyle yüreğimize acılar boca edilir.
Şiiri gerçeği görmenin bir aracı sayan şairin, birinci karşılaştığı gerçek de mevt gerçeğidir: “Ben ortada sırada annemin öldüğünü / Düşlerim kahvelerde kelebek öldürürken / Artık nereye baksam hayat can çekişiyor orada / Herkes ustadır bir gülü soldurmakta / Dönüp dolaşıp tıpkı yere gelen dünyada / Neden yoktur vefatın geçmediği bir sokak / Ben şiire inandım görmek için gerçeği.”
VEFAT VE AŞK BİRBİRİNİN YOL ARKADAŞI
Mevt tıpkı vakitte bir dirimin de başlangıcıdır. Mevlânâ’nın ‘şeb-i arus’ dediği bir kavuşmadır. Bu kavuşmada aşk vardır. Zira, hayatın mayası aşktır. Aşk daima diridir ve kalıcı olandır. Aşkın dışındaki her şey, Fuzûlî’nin deyişiyle ‘kıyl ü kâl’ dir.
Vefat ve aşk birbirinin yol arkadaşı adeta: “Herkes gitti konutlarına, tek ben kaldım / Seni unuttuğum nerede ki, beni vefattan kıskan.”
Karadağ: “Ben bakınca çürüyor çiçek / Bir dağ yırtılıyor ben bakınca / Aşk yaratılıyor, yoksa bir manası yok / Bu dirilip ölmelerin, köşe kapmaların” derken, her şeyi manalı kılanın ve kalıcı olanın aşk olduğunu imler. Şairin, ölümlerle, acılarla, yalnızlıklarla yoğrulmuş dünyadaki seyahatinin tek teminatı aşktır artık. Tüm şiirlerinde bu aşkın izlerine rastlarız. Şair bu duyguyu o denli işler ki, lisanına mahcup bir aşığın edası siner, tıpkı şu iki dizede lisana getirdiği üzere: “Ben bu suyu tek başıma geçemem / Rüzgâr olsam değemem saçlarına”
Aşk beşere en çok yakışandır. Zira o, her şeyi iyileştirendir: “Sen gelince her şey düzgünleşir / Bir bıçak yarasını sarar / Ceylanlar kurtulur aslanların elinden.”
Tüm dikkatini hayata yöneltmiş bir şairin, ince bir işçilikle işlediği lisanla ortaya koyduğu bu şiirler “Gökyüzü Koşarken”i bir birinci kitap olmanın çok ötesine taşıyor.