Kurbanlık Nasıl Seçilir? Kurbanlık alırken nelere dikkat edilmeli? İyi kurban nasıl anlaşılır?

Temmuz ayı içerisinde idrak edilecek Kurban Bayramı nedeniyle Tarım ve Orman Bakanlığı’nca ‘2022 yılı Kurban Rehberi’ yayınlandı. Rehberde, kurbanlık hayvanların; alımı, satımı, sevkiyatı, bölümü ve kurban etinin koruması esnasında dikkat edilmesi gereken konular ile TÜRKVET taşınabilir uygulaması hakkında vatandaşlarımın bilgilendirilmesi amaçlandı.

Hasta hayvanlara dikkat

Konuyla ilgili bir açıklama yapan Samsun Vilayet Tarım ve Orman Müdürü İbrahim Sağlam, “Kurban Bayramı nedeniyle hayvan hareketlerinde kıymetli bir artış olacağından, bulaşıcı ve salgın hayvan hastalıklarına karşı yürütülmekte olan uğraşta istenen sonucun alınabilmesi, kaçak hayvan hareketlerinin engellenmesi ve bilhassa şap hastalığının yurtiçi hayvan hareketlerine bağlı olarak yayılmasının önlenmesi kapsamında uyulması gereken asıllar bakanlığımızca belirlenmiştir…

Yaklaşan Kurban Bayramı sebebiyle bakanlığımız 2022 Yılı Kurban Rehberi’ni yayımlamıştır. Buna nazaran, sığır ve manda ile koyun ve keçinin küpesinin olup olmadığına kesinlikle bakılmalıdır. Sağlıklı hayvanların kılları düzgün ve parlak, bakışları ve dış görünümü canlıdır. Çok zayıf, hamile yahut yeni doğum yapmış hayvanlar, yüksek ateş, salyası ve beğenilen akıntısı ile pis kokulu ishali ve burun akıntısı olan, öksürük ve nefes darlığı yaşayan, etrafa karşı çok reaksiyonlu yahut çok duyarsız olan, bedeninde yara, şişlik ve ödemi olan, cinsiyet organları ve göğüste berbat kokulu akıntısı bulunan hayvanlar katiyen kurbanlık olarak alınmamalıdır.

Hayvan varlığının devamı açısından öncelikle erkek hayvanlar kurban olarak tercih edilmelidir. Kurban edilebilmesi için koyun ve keçinin 1, sığır ve mandanın 2, devenin ise 5 yaşını doldurmuş olması gerekmektedir. Lakin 6 ayını tamamlayan koyun 1 yaşını doldurmuş üzere gösterişli olması halinde kurban edilebilir” dedi.

Kurbanlık seçilirken dikkat edilecek hususlar

Sağlık, kurbanlık seçilirken dikkat edilecek konuları ise şöyle sıraladı:

“Hayvanların yaşlarının tayininde düzgün tutulmuş çiftlik kayıtları kesin sonucu verir. Kayıtlar yok ise, en âlâ yaş tespiti diş gelişimine bakarak tayin edilir. Ayrıyeten kurbanlık hayvanların tıp, ırk, cinsiyet ve yaş bilgileri bakanlığımızca geliştirilen ‘TÜRKVET’ isimli taşınabilir uygulamadan da küpe numarası ile sorgulanabilmektedir. Sığır yahut mandanın alt çenesinin önünde gelişimini tamamlamış iki kalıcı kesici dişin bulunması o hayvanın iki yaşını doldurduğunu göstermektedir.

Koyunların ise dış görünüşüne bakılarak, altı aydan büyük ve anası yahut erişkin bir koyun kadar olması kurban edilebilmesi için kâfi sayılmaktadır. Keçilerin kurban edilebilmesi için bir yaşını doldurmuş olması gerekir. Sığırlarda olduğu üzere keçilerde de yaş tayini, ön kesici süt dişlerinin çıkıp yerlerini kalıcı dişlerinin alması temeline dayanmaktadır. Devenin kurban edilebilmesi için beş yaşında değişen ikinci kesici süt dişlerinin çıkıp yerlerini kalıcı dişlerin alması gerekir.

’Kurbanlık hayvanların sevklerinde ise menşelerinde salgın yahut bulaşıcı hayvan hastalığı bulunan, kayıt altına alınmamış, kulak küpesiz ve yanlarında sığır cinsi hayvanlar için pasaport, koyun ve keçi çeşidi hayvanlar için de nakil dokümanı bulunmayan hayvanların sevklerine, alınıp satılmalarına ve kesilmelerine katiyen müsaade verilmemektedir. Büyükbaş hayvanların vilayet içi sevklerinde kulak küpelerinin ve pasaportlarının, vilayetler ortası sevklerinde ise bunlara ilaveten veteriner sıhhat raporunun bulunması mecburidir. Küçükbaş hayvanların vilayet içi sevklerinde kulak küpelerinin ve nakil dokümanının, vilayetler ortası sevklerinde ise bunlara ilaveten veteriner sıhhat raporunun bulunması mecburidir.”

Samsun’dan İstanbul Avrupa Yakası’na da hayvan sevkleri olduğunu belirten İbrahim Sağlam, “Anadolu’dan İstanbul ili Avrupa yakasında bulunan kurban satış ve kesim yerleri dışında Trakya’da bulunan diğer vilayet ya da işletmelere kurbanlık hayvan sevkine müsaade verilmeyecektir. Anadolu’dan İstanbul vilayetine büyükbaş ve küçükbaş hayvan girişleri Kurban Bayramı’ndan 15 gün evvel başlayacak ve Kurban Bayramı sonuna kadar sürecektir. Bu mühlet aralığı dışında Anadolu’dan İstanbul ili Avrupa Yakası’na hayvan sevki yapılmayacaktır. Sevk edilecek kurbanlık hayvanlar için veteriner sıhhat raporu düzenlenebilmesi için uyulması gereken kurallar aşağıda açıklanmıştır…

1. Hayvanlarda sevk günü şap hastalığı belirtisi bulunmamalıdır.

2. Hayvanlar doğumlarından itibaren işletme değiştirmemiş olmalı yahut en az 3 aydır hala bulundukları işletmede barındırılmış olmalıdır. İşletmenin 10 km etrafında de en az 3 aydır şap hastalığı görülmemiş olmalıdır.

3. Hayvanlar sevk öncesinde 30 gün müddet ile bir işletmede izole edilmeli, bu müddet sonunda bütün hayvanlar şap virüsü varlığı tarafından teste tabi tutulmalı ve sonuçları negatif olarak bulunmuş olmalıdır. Ayrıyeten bu mühlet zarfında bu işletmenin 10 km etrafında şap hastalığı çıkmamış olmalıdır.

Kurbanlık hayvanların bakım ve beslemesi ile ilgili olarak, hayvanlara yeteri kadar pak su ve yem verilmeli, bulundukları ahır ve ağıllar uygun biçimde aydınlatılmalı ve havalandırılmalıdır. Suluk ve yemlikleri pak olmalıdır. Hayvanlara gereğince kaba yem verilmelidir. Verilen yemler kokuşmuş, küflü, yabancı hususlarla bulaşık olmamalıdır. Canlı tartı artışı sağlamak yahut hastalık nedeni ile kurbanlık hayvanlara rastgele ilaç, aşı, vitamin, hormon ve hormon gibisi unsurlar uygulanmamalıdır. Mecburî olarak bu hususlardan bir yahut birkaçının uygulandığı kurbanlık hayvanlar, ilaç kalıntı arınma müddeti içinde kesilip yenilmemelidir.

Kurbanlık olarak sevk edilecek hayvanların taşınmasında kullanılacak araçlar ve şoförleri ilgili mevzuat kararlarında belirtilen evraklara sahip olmalıdırlar. Hayvanlar bu mevzuata uygun araçlarla ve uygun koşullarda nakledilmelidir. Nakil araçlarının paklık ve dezenfeksiyonu hayvanlar bindirilmeden yapılmalı ve üstü kapalı, tabanı, havalandırması uygun olmalıdır. Araçların yerlerine yeteri kadar altlık serilmelidir” diye konuştu.

“Cadde, sokak ve park üzere kamusal alanlarda kurbanlık hayvan kısımları yapılamaz”

“Cadde, sokak ve park üzere kamusal alanlarda kurbanlık hayvan kısımları yapılamaz” diyen Sağlam şöyle devam etti:

“Kurbanlık hayvanlar, bakanlığımızdan kurallı onay/ onay evrakı almış kesimhaneler ile kurban hizmetleri komitelerinin belirlediği kesim yerlerinde kesilmelidir. Kesilen hayvanların kayıtlardan düşülebilmesi gayesi ile kurbanlık hayvan satışını yapan satıcılar, büyükbaş hayvanlarda hayvan pasaportu, küçükbaş hayvanlarda nakil dokümanları ile en yakın il/ ilçe tarım ve orman müdürlüğüne başvurmalıdır.

Kesimhanelerde kesilen kurbanlık sığır cinsi hayvanlar ile koyun ve keçi çeşidi hayvanların kulak küpeleri Tarım ve Orman Bakanlığı’nca belirlenen adap ve asıllar mucibince imha edilecek; kesilen hayvanların bilgi tabanından düşümleri yapılacak, sığır cinsi hayvanların pasaportları en yakın il/ ilçe tarım ve orman müdürlüğüne kesim tarihlerinden itibaren yedi gün içinde teslim edilecektir. Kurban hizmetleri komitenin belirlediği yerler dışında ve köylerde kesilecek kurbanlıkların kulak küpeleri ve pasaportları, vatandaşlarımız tarafından köy muhtarına yahut il/ ilçe tarım ve orman müdürlüklerine teslim edilecektir.

Kurbanlık hayvan satış yerlerinde bulaşıcı, salgın hastalık yahut sebebi muhakkak olmayan hayvan vefatları görüldüğünde; hayvan sahipleri, muhtarlar, köy bekçileri, polis, jandarma üzere vazifeliler ve özgür veteriner doktorlar bu durumu mahallin mülki yönetim amiri yahut ilçe müdürlüklerine bildireceklerdir. Hamile yahut damızlık niteliği taşıyan dişi hayvanların kurbanlık hayvan satış yerlerine girişlerine ve kurbanlık olarak kesitlerine müsaade verilmeyecektir. Hayvan bölümü sırasında; derinin yüzülmesi sırasında derinin dış kısmı ile etin teması önlenmelidir. İşkembe ve bağırsaklar; et kalitesini olumsuz etkilememesi, mikropların bulaşmasını ve gelişmesini önlemek için geciktirilmeden çıkarılmalıdır. İç organların çıkarılması sırasında işkembe ve bağırsak içeriğinin ete bulaşması önlenmelidir.

İçerikleri kesim yerinden farklı bir yerde poşet, çöp bidonu, konteyner yahut çukurlara boşaltılmalı, etraf kirletilmemelidir. Kesilen hayvanlara ilişkin hastalıklı organlar, kesim sırasında oluşan atıklar, kist hidatik riskine karşı karaciğerler ve akciğerler katiyen evcil ve yabani hayvanlara verilmemeli, hayvanların çıkaramayacağı derinlikte çukurlara gömülerek bertaraf edilmelidir. Olağandışı görünüşe sahip iç organ (normalden büyük, kokulu iltihaplı, su keseleri ve şişkinlikleri bulunan iç organlar, çamur kıvamında dalak gibi) ve etler (iltihaplı, kokulu, kanı pıhtılaşmayan gibi) veteriner tabibe muayene ettirilmelidir.”

“Kurbanlık hayvanlardan elde edilen etler için soğutma süreci vakit geçirilmeden başlatılmalı”

Kurbanlık hayvanlardan elde edilen etler için soğutma sürecinin vakit geçirilmeden başlatılması gerektiğini söz eden Vilayet Tarım ve Orman Müdürü İbrahim Sağlam açıklamasını şöyle tamamladı:

“Sakatatlar 3 derece, öbür etler derece yahut daha düşük sıcaklıklarda soğutulmalı ve bu sıcaklıklarda koruma edilmelidir. Taze etler buzdolabında bir hafta bozulmadan tazeliğini koruma eder. Uygun büyüklüklerde ambalajlanıp buzlukta bir ay, şoklandıktan sonra sıfırın altında 18 derecede 6 ay saklanabilir. Etlerin başka bir saklama biçimi de kavurma yapmaktır. Kavurma yapılan etler uygun kaidelerde bir yıl saklanabilir. Etlerin daha uzun mühlet saklanması bozulmaya, besleyici kıymetinin azalmasına, lezzet ve aroma kaybına neden olur. İşkembe ve bağırsaklar çok âlâ temizlendikten sonra değerlendirilmelidir.

Paklık için sıhhate ziyanlı kimyasal unsurlar kullanılmamalıdır. Sakatat çok çabuk bozulduğu için kısa müddette tüketilmelidir. Kesim sonrası elde edilen deri 1-2 saat dinlendirildikten sonra tuzlanmalıdır. Dinlendirme esnasında derideki fazla su ve kan sızar. Böylelikle bozulma riski azalır. Kesimde ortaya çıkan kan, dışkı, atık ve artıklar ortalık yerde bırakılmamalı, rastgele etrafa atılmamalı, göl ve akarsulara, kanalizasyonlara karıştırılmamalıdır. Atıkların hayvanların yemesine ve etrafa yaymasına müsaade verilmemelidir. Atıklar derin çukurlar açılarak gömülmelidir. Unutulmamalıdır ki, hayvanlardan insanlara geçen ve zoonoz olarak tabir edilen birçok hastalık etkeni, bu atık ve artık hususlarla insanlara bulaşmaktadır. Ayrıyeten, rastgele etrafa atılan bu atıklar, çevreyi kirleterek insanları rahatsız etmekle birlikte, kurban hakkında olumsuz niyetlerin oluşmasına sebep olmaktadır.

Bu nedenle kurban alımında, nakil esnasında, kesimde ve kesim sonrasında atıkların bertaraf edilmesinde çok hassas davranılmalıdır. Vatandaşlarımızın mağdur olmamaları ismine üstte belirtilen koşulları eksiksiz yerine getirmeleri gerekmektedir. Sayılan yasak ve kısıtlamalara uymayanlar hakkında 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sıhhati, Besin ve Yem Kanunu kararlarına nazaran cezai süreç yapılacaktır. Vatandaşlarımızın üstte belirttiğimiz konulara uymasını ehemmiyetle hatırlatır, yaklaşan Kurban Bayramı’nın birlik beraberlik içinde, sıhhatle geçmesini temenni ederim.”