Hanife Baş – Startup’lara yatırım geniş kitlelere yayılıyor. Birinci etapta melek yatırımcı ve fonların yatırım yapabildiği bu ekosistem, halka da açılıyor. Yeni kuşak teşebbüslerin gelişmesi için kuruluş kademesinde ve sonraki basamaklarda küçük yatırımcılar da artık yatırımcı hissedar olabiliyor. Kitle fonlaması, teşebbüsün internet üzerinden çok sayıda insan tarafından küçük fiyatlarda finanse edilmesi manasına geliyor. Bu yatırım sistemi son beş yıldır gelişiyor. Teşebbüslere, 1-100 TL ortasında bile yatırım yapılabiliyor. Türkiye’de de bu alanda lisans alan 8 platform var, bunların 4 tanesi etkin. Kitle fonlaması mevzuatı da düzenlendi ve bu alanda faaliyet gösteren platformların açılmasına da imkan sağlandı.
Yatırımcı ilgisi yüksek
Paya dayalı kitle fonlaması şirketlerinden biri Fonbulucu. Kurucusu ve CEO’su Hakan Yıldız, kitle fonlamasının hem finansmana gereksinim duyanları hem de birikimini kıymetlendirmek isteyenleri buluşturduğunu söyledi. Yıldız, “2022 birinci yarısında tohum kademesinde 124 yatırım yapıldı. Bunların 17’si hisseye dayalı kitle fonlama platformları sayesinde gerçekleşti. Bu türlü bir süratle yükselen grafik, Türkiye’nin son derece yüksek bir girişimcilik iklimine sahip olduğunu kanıtlıyor. Tekrar birebir halde büyük kurumsal firmaların da ekosisteme dahil olması, çok daha fazla paydaşın faal bir halde ekosistemi büyütmeye çalışması gelecek açısından umut veriyor. Hisseye dayalı kitle fonlamasında yasa gereği yalnızca teknoloji geliştiren ve/veya üretim yapan girişimci/girişim şirketi müracaatları kabul edilebiliyor ve bu alanda fonlama yapılabiliyor” dedi.
Yıldız, her alandan yatırımcı adayının sisteme kaydolarak inanç içinde yatırım yapabildiğini lisana getirerek, “Tebliğe nazaran nitelikli yatırımcı olmayan gerçek bireyler, bir takvim yılı içinde hisseye dayalı kitle fonlaması yoluyla azami 68 bin 200 TL yatırım yapabilir. Lakin bu hudut 272 bin 400 TL’yi aşmamak kaydıyla, yatırımcının platforma beyan ettiği yıllık net gelirinin yüzde 10’u olarak uygulanabiliyor. Alt hududa bakacak olursak ise 1 TL olduğunu söyleyebiliriz. Bu da herkesin startup yatırımcısı olabilmesini teşvik eder nitelikte” sözlerini kullandı.
Yeni jenerasyon finansman modelinin Türkiye ile tanıştırılması sonucu girişimcilik ve yatırımcılık ekosisteminin yeni bir boyut kazandığına dikkat çeken Hakan Yıldız, şunları söyledi: “Bu model hem teşebbüsçü hem yatırımcı hem de bu ekosisteme yeni dahil olan önemli bir kitle tarafından istek görüyor. Platformumuz 2 bin 800’den fazla teşebbüs projesi talebine ulaştı. Topluluğumuzla buluşan 53 teşebbüsün 41 tanesi muvaffakiyete ulaşırken, 6 tanesi etkin olarak devam ediyor. Teşebbüslerimize, toplamda 127 milyon TL’nin üzerinde yatırım fiyatı toplandı. Bizim dışımızda etkin olarak yatırım tipi kampanyası düzenleyen 4 platform bulunuyor. Dünyada pazar büyüklüğü 2018 itibariyle 84 milyar dolardı. Sistem 2020’de 400 milyar doları aşan bir hacim yakaladı. Forbes’in varsayımına nazaran ise 2023’de 1 trilyon dolar hacme ulaşması bekleniyor.”
Herkese imkân tanıyor
Re-Pie Portföy İdare Konseyi Başkanvekili Mehmet Ali Ergin de, 2022 yatırım raporlarına nazaran dünyada melek yatırımcıların liderlik ettiği cins sayısının tüm yatırımların yüzde 9’uan denk geldiğini, bu oranın Türkiye’de yüzde 25 olduğunu anımsattı. Ergin, “Bu da aslında Türkiye’nin startup ekosisteminde epeyce yeni olduğunu gösteriyor. Fakat kitlesel fonlamaya olan ilgi de artıyor. Hisseye dayalı kitlesel fonlamada yatırılan en az meblağ nedeniyle yatırımcı olmak isteyen herkese bu imkan tanınıyor. Dijital platformlar aracılığıyla kitlesel fonlamaya katılan yatırımcılar için aranılan nitelikler minimum seviyede. Bunun da kendi içinde avantajları ve dezavantajları var. Gelir beyanı nitelikli yatırımcı için 270.000 TL civarı iken öbür yatırımcılar için azami sayı 62.000 TL düzeyinde. Asgarî meblağ ise platformdan platforma değişmekle birlikte 1 TL ile 100 TL arasında” bilgisini verdi.
Talep daha da artacak
Mehmet Ali Ergin, hisseye dayalı kitlesel fonlamanın yatırımcı olmak isteyen, bölüme yeni giriş yapan yatırımcıların daha çok ilgisini çektiğini aktararak, şöyle konuştu: “Dijital bir platformdan üyelik oluşturarak Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) nezdinde onay alınması kâfi bir şart olduğu için birkaç adımdan oluşan bir sürecin sonunda herkes yatırımcı olabiliyor. Kitle fonlaması, bilhassa kredibilitesi düşük, birçok fon için riskli durumda olup kapsam dışında kalan proje etabındaki işlerin fonlanması açısından hayli fark yaratabilecek bir usul. Sermayenin gelişen iktisat için daha efektif kullanabilmesi potansiyelini taşıyor. Bu açılardan hayli umut verici. Ama denetleme düzeneğinin ehemmiyeti çok büyük. Yapılan yatırımların takibi ve yatırımcıların tasarruflarının korunması bu sistemin geleceğini şekillendirecektir. Kitlesel fonlamanın Türkiye’de şimdi çok yeni olmasından ötürü birçok soru işaretini barındırıyor. Yatırımcıyı ve girişimciyi koruyacak noktaların netleşmesiyle talep daha artacak. Yatırımcısının tıpkı vakitte kullanıcısı da olabileceği teşebbüsler için ülkü olduğunu söyleyebilirim, ama her iş modeli yahut bölüme uygun olmayabilir. En kıymetlisi ise kitle fonlaması evresindeki teşebbüslerin yüksek riskli olduğunun dikkate alınması gerekiyor.”