1-7 Nisan Kanser Haftası: KANSERDEN KORUNMAK İÇİN “12 ALTIN KURAL” - İncili Kadın

Türkiye’nin ikinci en büyük halk sıhhati sorunu olan kanserle gayrette, farkındalık büyük değer taşıyor. Her yıl 1-7 Nisan Ulusal Kanser Haftası çerçevesinde düzenlenen etkinlikler, bu farkındalığı artırmayı amaçlıyor. Bedenimizin çeşitli bölgelerinde, hücrelerin denetimsiz biçimde çoğalmasıyla oluşan ve 100’den fazla çeşidi bulunan kanser hastalığı, yılda 10 milyon kişiyi canından ediyor. GLOBOCAN datalarına nazaran, geçtiğimiz yıl dünyada 19.3 milyon yeni kanser olayı tespit edildi. Sıhhat Bakanlığı kayıtlarına nazaran ise ülkemizde her yıl 230 bin yeni hadise ortaya çıkıyor. Ülkemizde her yıl 126 bin kişinin kanser nedeniyle ömrünü yitirdiğini belirten Anadolu Sıhhat Merkezi Medikal Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Necdet Üskent, “Türkiye’de erkeklerde akciğer, prostat, kolon ve mide, bayanlarda ise göğüs, tiroid, kolon ve mide kanseri olarak görülüyor” dedi. Üskent, kanserden korunma yollarına ait 12 altın teklif paylaştı.

Medikal Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Necdet Üskent

SİGARA TÜKETMEYİN

Sigara içmeyin. Sigarada 4 binin üzerinde ziyanlı kimyasal bulunuyor. Bu kimyasalların DNA’ya ziyan vererek kıymetli genlerde değişikliğe neden olduğu ise bilimsel bir gerçek. Sigara kanser hücrelerinin bedende süratle gelişerek denetim dışı çoğalmasına yol açıyor.

GERİLİMİ KAPI DIŞARI EDİN

Kanserden korunmak için gerilimle çabayı öğrenmemiz kaide. Hücre duvarlarındaki enerjiyi azaltan gerilim, uzun müddet maruz kalınması halinde hücrelere ziyan veriyor. Fizikî aktivite, antrenman, meditasyon, yoga, müzik terapisi üzere usuller gerilimi azaltır.

ELEKTRONİK AYGITLAR KANSERİ TETİKLER

Cep telefonu kullanılırken kulaklık kullanın. Telefonu yastığın altına ya da başucuna koyarak uyumayın. Dünya Sıhhat Örgütü’nün 14 ülkeden 31 bilim beşerinin katılmayla gerçekleştirdiği araştırmaya nazaran cep telefonu beyin kanseri riskini artırıyor.

ŞEKERİ MEYVE VE SEBZELERDEN ALIN

Şekeri doğal besinlerden alın. Bedende kanser hücreleri dahil, tüm hücrelerin şekere muhtaçlığı var. Lakin meyve ve sebzelerden alınmayan şeker, bedende enflamasyonu (iltihap) artırıyor. Enflamasyon kanser hücreleri çoğaltıyor.

YAĞLI YİYECEKLERDEN UZAK DURUN: Kızarmış yiyecekler, yağlı etler ve öteki yüksek yağ oranlı yiyecekler daha az tüketilmeli. Yeşil yapraklı zerzevat ve C vitamini içeren meyve tüketimine tartı verilmeli. Yulaf üzere tahılların yanısıra haftada 2 sefer balık yenmeli.

HAREKET EDİN

Sistemli idman bedenin metabolizmasını olumlu tesirler. Bağışıklık sistemini güçlendiren antrenmanlar, fazla kiloları da yok ediyor. Haftada 5 gün 30 dakika yürüyerek kolon ve göğüs kanseri riskini yüzde 30-40 oranında azaltabilirsiniz.

OBEZİTEYE KARŞI TEDBİR ALIN

Çok kilolu bireylerin yağ dokuları sağlıklı şahıslara oranla daha fazla hormon ve büyüme faktörü üretir. Obezite göğüs, kolon, karaciğer, rahim ve yemek borusu kanserlerine yakalanma riskini yüzde 25-30 artırıyor. Fazla kilo ve obezitenin kesinlikle önlenmesi gerekiyor.

KALİTELİ UYUYUN

Sistemsiz ve kalitesiz uyku metabolizmayı olumsuz etkiliyor. Uyku sırasında bedenimiz için yararlı pek çok hormon salgılıyor. Sağlıklı şartlarda gerçekleşmeyen uyku hem fizikî hem de ruhsal pek çok hastalığı tetikliyor, kanser riskini artırıyor.

MİKRODALGA FIRINLARA DİKKAT!

Mikrodalgaların, yiyeceklerin yapısını bozduğu ve yiyeceklerdeki besin pahalarını epeyce azalttığı argüman ediliyor. Bedenimize aldığımız vitaminlerin bedeli değişirken, bu da kansere davetiye çıkarıyor. Bilhassa kullanılan kapların, mikrodalga fırınlara uygun olmasına dikkat edilmeli.

11-16 SAATLERİ ORTASI GÜNEŞE ÇIKMAYIN: Güneş, cilt kanseri riskini artırıyor. Bilhassa de güneş ışınlarının, çok ağır ve kanserojen tesire sahip oldukları 11:00-16:00 saatlerinde güneşe çıkmamakta fayda var. Cilt tipine uygun, yüksek muhafaza faktörlü güneş kremlerini kullanmak ise çok kıymetli.

ESKİMİŞ TAVALARI KULLANMAYIN

Eskimiş, çizilmiş teflon tavaların kullanılmamasında büyük değer taşıyor. Fakat kaliteli, yüksek standartlarda üretilmiş tavalarda risk olmadığı belirtiyor. Ayrıyeten kanserojen husus içeren plastiklerin yerine cam ya da ahşap eserleri tercih edin.

KİMYASALI ARINDIRIN

Kanserden korunmanın en kıymetli yollarından biri de meyve ve sebzelerde bulunan kimyasal hususlardan uzak durmak. Zerzevat ve meyveleri tüketmeden evvel yeterlice yıkamak, tuzlu ve sirkeli suda bekletmek çok değerli.

2- Kansere karşı ‘Akdeniz’ modeli

Beslenme formumuzu düzenleyerek kanser riskini azaltmamız mümkün. Uzman Diyetisyen Zehra Bora’ya nazaran, Akdeniz tipi diyet modeliyle, kan kolestrolünü yükseltici doymuş yağın az olması, kan lipitlerini yükseltmeyen zeytinyağı içeriyor olması kansere karşı gözetici tesir sağlıyor. Akdeniz’de yaşayan insanların tipik olarak kalp krizi, diyabet, yüksek kolesterol, depresyon ve anksiyete üzere hayat stili hastalıklarının çok daha düşük hadiselere sahip olduğunu kaydeden Bora, bunun sebebinin sağlıklı beslenmeyle bağlantılı olabileceğini söyledi. Akdeniz diyet modeli bölgede yetişen zerzevat ve meyveler, tam tahıllar, baklagiller, kuruyemişler, sağlıklı yağlı tohumlar, deniz eserleri ve en kıymetlisi zeytinyağı temelli olmasıyla dikkatleri üzerine çekiyor. Tıpkı vakitte Akdeniz diyeti yüksek seviyede antioksidan bileşenler, doymamış yağ asitleri, posa da içeriyor. Rafine tahıllar, işlenmiş et ve trans yağlar üzere işlenmiş besinlerden ve şekerden uzak durulan bir diyet sistemi olan Akdeniz diyetinin temelinde istikrarlı ve sağlıklı beslenme sistemi oluşturma yatıyor. Yapılan araştırmalara nazaran bireyleri obeziteye iten kolay şeker ve trans yağlı besinlerden oluşan makus beslenme alışkanlığı ile rafine, işlenmiş besinlerdeki katkı hususları kanser oluşumunda neden oluyor. Çok alkol alımı, sistemsiz hayat, çok yağ ve yağlı besin alımı, lifli besinlerin az tüketimi, işlenmiş şarküteri eserleri üzere tütsülenmiş, dumanlanmış ve tuzlanmış besinlerin çok tüketimi tekrar kanser riskini artıran faktörler ortasında yer alıyor.

1-Pratik bilgiler: DİŞİMİZİ NASIL KORURUZ?

Gülüşümüzün en kıymetli modülü dişler, hayat kalitemizin de anahtarı niteliğinde. Ağız ve diş sıhhatinin korunması için günde en az 2 kere 2’şer dakika dişlerinizi fırçalanması gerekiyor. Nizamlı olarak diş ipi kullanımı da diş sıhhati açısından büyük değer taşıyor. Dişleri sistemli olarak temizlemenin yanı sıra, ziyan verecek etkenlerden de korumak gerekiyor. Sert ve kabuklu cisimlerin dişlerle kırılması, şekerli, asitli ve sıhhatsiz yiyecek ve içecekleri tüketilmesi diş sıhhatini olumsuz etkiliyor. Bu faktörlere bir de sigara tüketimi eklenince ağız sıhhati tam manasıyla içinden çıkılmaz bir hal alıyor. Bilhassa diş eti kanamaları, çürük ve koku üzere etkenlerle müsabakaya başladıysanız, diş doktoruna gitmeyi ihmal etmeyin.

2- Anne çocuk köşesi:

REFLEKSİMİZ DOĞUŞTAN

Dünyaya merhaba diyen bebekler, reflekslerini de beraberinde getiriyor. Minikler, yeni hayat alanına ahenk sağlamaya çalışırken sergiledikleri refleksleri vakit içinde şuurlu hareketlere bırakıyor. Bebeklerin istemi dışında gerçekleşen bu temel donanımlar, bebeğin hudut sisteminin yeterli geliştiğinin bir göstergesi sayılıyor. En bilinen refleks, ‘arama refleksi’: bebeklerin memeyi bulmasında ve beslenmesinde faal rol oynuyor. Bir başka temel refleks ise ’emme refleksi’dir. Bebeğin en yaşamsal faaliyeti olarak bilinen emme refleksi, doğum sonrası uyanıkken 3-4 aya kadar uyanıkken ise 7 aya kadar sürebilir. Moro(sıçrama) refleksi: Hudut sisteminin gelişmesinin bir ölçütü kabul edilir. Yatan çocuğu her iki bileğinden tutup yavaşça kaldırıp daha sonra yattığı yere bıraktığınızda irkilme hareketi meydana gelir. Birinci 4 ayda olağan kabul edilen bu refleks, bebeğin hudut ve kas sisteminin gelişmesiyle en geç 6’ıncı ayda kaybolur. Yakalama refleksi: Bebekler avuç içine yahut ayak parmaklarına konan rastgele bir şeyi parmaklarıyla yakalamak ister. El, ayakla kavrama refleksi 3 ay içinde son bulurken, şuurlu yakalama refleksi ise 6 ay civarında ortaya çıkar. Tonik boyun refleksi: Başın bedene nazaran pozisyonunu belirleyen bu refleks, doğumdan sonraki 3-4 hafta daha besbelli hale gelir. Yatan bebeğin başı sağa çevrildiğinde sağ taraf kol ve bacakta gerilme, sol tarafta ise çekilmenin gözlendiği bu refleks, kimi çocuklarda uyku sırasında 2-3 yıl sürebilir. Yürüme refleksi: Basma ve adımlama manasına gelen bu reflekste bebek, koltuk altından tutularak yere bastırılırsa, adım atarmış üzere yapabilir. Bu refleks 4 aydan sonra kaybolur. Babinski refleksi: Ayak tabanının kenaslarından çok sivri olmayan bir cismi basınç yapılmadan çizilirse başparmak aşağı kıvrılır. 8-10 ay müddetinde bu refleks de kaybolur. Yüzme rekleksi: Bebekler suda nefesini tutarak kol ve bacaklarını oynatır. Bu durum 4-6 ay içinde kaybolduğu üzere, bebeğin yüzebildiği manasına da gelmez. Bebeğin üst beyin yapıları geliştikçe 1 yıl içinde kendiliğinde ortadan kalkan bu durum yerini istemli hareketlere bırakır. Bebek 1 yaşını tamamladığında bu tip refleksler devam ediyor yahut görülmesi gereken süreçte gözlemlenmiyorsa beyin hasarı sözkonusu olabilir. Bu nedenle bebeğin tabip denetimi altında büyümesi büyük ehemmiyet taşıyor.

3- Şifalı bitkiler

MOR BAHÇELERDEN YÜKSELEN ŞİFA

20’inci yüzyılın başlarında Aromaterapinin babası olarak da anılan Fransız kimyager Dr.Rene’-Maurice Gattefosse, lavantanın sırlarını keşfeden kişi olarak biliniyor. Ailesine ilişkin bir kozmetik laboratuvarında çalışırken elini yakan Gattefosse, içinde lavanta bulunan bir kaba can havliyle elini sokar ve acısının dindiğini hisseder. O vakitten sonra da lavantanın gizemini keşfetmeye başlar. Yaprak dökmeyen ve 40’tan fazla çeşidi bulunan lavanta, anksiyete, depresyon, uykusuzluk, baş ve diş ağrılarının tedavisinde kullanılır. Cilt ve saç tedavilerinin yanısıra yara ve ağrıyı tedavi eden losyonların içinde de yeniden lavanta bulunur. Hudut sistemini yatıştırır. Derin rahatlama sağlayacağından uykuya geçişi kolaylaştırır. Cilt bakımına yardımcı olur. Teneffüsü takviyeler. Sinüs tıkanıklıklarında tesirli olur. Yanıklarda yatıştırıcı, iz giderici olarak kullanılır. Morluklar, böcek ve arı sokmaları ile bitlenmede tesirlidir. Duygusal istikrar sağlar. Baş ağrısı, kas gerginliği ve gerilime karşı tıbbi nane ile birlikte kullanılır. Haftanın meyvesi: Pazar tezgahlarında yerini alan çilek, antioksidan kapasitesi en yüksek meyvelerden biri. Ona rengini veren antosiyanin isimli unsur kalp sıhhatini esirgeyici özelliğiyle biliniyor. B1, B2, B3, B5, B6 üzere B kümesi vitaminlerinin yanı sıra E vitamini ve K vitamini ve folik asit de içeren çilek, kalsiyum, demir, bakır ve magnezyum açısından da epeyce güçlü. Çilek içindeki lifler sayesinde makus kolesterolün düşürülmesinde kilit rol oynarken, 2008 yılında yayımlanan bir çalışmaya nazaran çileğin içindeki antioksidanların kolestrol düşürücü tesiri de var. Nasıl tüketelim? Çilek, sabah kahvaltılarında yoğurt ve yulaf karışımızın üzerine eklenerek tüketilebilir. Bunun yanı sıra orta öğünlerin de vazgeçilmezi haline gelen çilek, üzerine tarçın serperek ya da süt ve muzla blenderdan geçirip smoothie haline getirerek tüketilebiliyor.

ÇOCUKLARIMIZI OYUNLA TANIRIZ

Çocukların anne ve babasıyla güzel bir bağlantı yeri oluşturması için en değerli faktör oyundur. Bilhassa psiko-sosyal gelişime de katkı sağlayan oyunun günlük rutinin bir modülüne dönüşmesi gerekir. Ebeveynlerin oyun sırasında göz teması kurarak, vücut ve zihin bütünlüğüyle oyuna dahil olması, geçirilen vakti kaliteli hale getirir. Çocuğun bir şeyi sevip sevmediğini anlamanın en yeterli yollarından olan oyunlar, gün sonunda elde edilecek kazanımlar açısından çocuğunuzu daha yakından tanıma fırsatı sunar. Küçük yaşta sokağa çıkmaya başlayarak çevreyi, doğayı ve hayvanları tanıyan minikler, 4 yaş itibariyle de sizlerin belirleyeceği kurallar çerçevesinde arkadaşlarıyla meskende oyun oynayabilmeli. Çocukların zeka gelişimine de katkı sunan oyunlar, fikir alışverişi yapılarak daha da zenginleşebilir. Oyun sırasında çocuğun fikrini sormak, oyuna ekler yapmasına imkan tanımak, tekrarlara sabır göstermek, dinlemek, muvaffakiyet anında kutlamak ve başarısızlık halinde ‘daha güzelini yapabileceği’ konusunda desteklemek çok kıymetlidir. Keyifli çocukların yolu, oyun alanından geçer. Bu merkez Türkiye’de bir birinci …. kişinin kalbini denetim ettik — İstanbul Üniversitesi Çapa Tıp Fakültesi bünyesinde hayata geçirilen kardiyo onkoloji laboratuvarı, kanser hastası olan vatandaşların umudu oldu. İstanbul Tıp Fakültesi Kardiyoloji Anabilim Kolu öğretim üyesi Doç. Dr. Cafer Zorkun’un öncülüğünde kurulan laboratuvar, kanser hastalarının tedavisi sürecinde kalpte meydana gelen problemlerin tespit edilmesinde kilit rol oynuyor. Kanserlerin tedavisi sürecinde kalbin olumsuz etkilenebildiğini aktaran Laboratuvar Sorumlusu Doç. Zorkun, “Kanser hastalarının kalp açısından durumunu inceleyerek, tedaviyi yürüten onkoloğa dayanak oluyoruz. Bu merkeze gelen hastaların evvelce bir kalp hastalığı olabilir, aldığı tedavi sonrası ilaç yan tesiriyle kalp yetersizliği yaşıyor olabilir. Hiç farketmeksizin, kanserin tedavi edilmesi sürecinde kalp sıhhatini inceliyoruz. Gerekli bilgileri de hekimlere iletiyoruz Hedefimiz hastanın rahat bir biçimde tedavi edilebilmesini sağlamak” dedi.

HER KANSER HASTASI YARARLANABİLİR

Her kanser hastasının tedavi sürecinde bu merkeze gereksinim duyduğunun altını çizen Zorkun, “İstisnasız her kanser hastasının alacağı tedavi öncesi kalp açısından denetimi gerekli. Bu nedenle biz hastalarımızın daha rahat koşullarda denetim olabilmesi için bu merkezi kurduk. Kovid-19 sürecinde de epey titiz davranarak hastalara bakmaya devam ettik. Merkezimiz kurulalı 1 yılı aşkın müddet oldu ve biz şu ana kadar …….(hasta sayısı) kişinin denetimini gerçekleştirdik” diye konuştu. Merkezin konseyimi için 1 milyon 800 bin TL harcandı.